ارزيابي و پهنه‌بندي خطر سيلاب‌هاي ناگهاني براساس مدل MFFPI (مطالعۀ موردي: حوضۀ اسلام‌آباد غرب)

سيلاب‌هاي ناگهاني پاسخ هيدرولوژيكي عوامل فيزيوگرافي حوضه به رخداد بارش‌هاي سنگين است و وقوع آنها سبب خسارات مالي و جاني مي‌شود. به‌دليل ماهيت پيچيدۀ سيلاب ناگهاني، پيش‌بيني آنها با دشواري زيادي روبه‌روست و ويژگي‌هاي فيزيوگرافي حوضه‌ها نقش مهمي در شكل‌گيري آنها دارد. مدل MFFPI با استفاده از شاخص‌هاي فيزيوگرافي حوضه‌ها به ارزيابي خطر سيلاب ناگهاني مي‌پردازد. حوضۀ‌ اسلام‌آباد غرب به‌علت شرايط فيزيوگرافي و رخداد بارش‌هاي سنگين مستعد وقوع سيلاب ناگهاني است و در طي چند دهۀ گذشته رخداد سيلاب سبب خسارات گسترده در شهر اسلام‌آباد غرب و در سطح اين حوضه شده است. هدف پژوهش حاضر، ارزيابي و پهنه‌بندي خطر سيلاب ناگهاني حوضۀ اسلام‌آباد غرب با استفاده از مدل MFFPI است. نتايج پژوهش نشان داد كه نقشۀ نهايي پتانسيل خطر سيلاب ناگهاني در مرحلۀ اول نشان مي‌دهد كه 45 درصد مساحت حوضۀ اسلام‌آباد غرب در پهنه با پتانسيل خطر زياد قرار دارد. توزيع فضايي پهنه‌هاي خطر پنج‌گانه از شرايط توپوگرافي و تجمع جريان حوضه تبعيت مي‌كند. در ادامه با بهره‌گيري از رگرسيون خطي پارامترهاي موثرتر در تجمع و انباشت آب مشخص شده و چهار متغير شيب توپوگرافي، تجمع جريان، انحناي دامنه و كاربري اراضي 6/96 درصد از شاخص پتانسيل سيلاب را توضيح مي‌دهند. حذف پارامترهاي كمتر مؤثر بافت ‌خاك و نفوذپذيري سنگ در مرحلۀ دوم اجراي مدل، سبب كاهش مساحت نواحي با پتانسيل خطر زياد سيل و افزايش مساحت نواحي با پتانسيل خطر كم و متوسط سيل شده و مناطق با پتانسيل خطر خيلي زياد در ارتفاعات و حواشي آن كه با واقعيت همخواني نداشته حذف شد. نتايج مدل MFFPI در هر دو مرحله بيانگر پتانسيل زياد خطر سيلاب ناگهاني در سطح دشت اسلام‌آباد غرب است و اين شهر و همۀ روستاها و زيرساخت‌هاي سطح آن در معرض خطر سيلاب ناگهاني قرار دارند.