كاهش پهنۀ خطر سيل در حوضۀ دشت كاشان از طريق اجراي سناريوي آمايش خطرمدار

هرساله سطح وسيعي از كشور تحت تأثير طغيان آب رودخانه‌ها و جاري شدن سيلاب قرار مي‌گيرد. اجراي برنامه‌هاي آمايشي در راستاي مديريت خطر سيل با تشخيص پتانسيل‌ها و محدوديت‌هاي موجود در هر حوضه و تلاش براي كاهش سيلاب و افزايش بهره‌وري اراضي تأثيرات چشمگيري دارد. هدف اصلي اين تحقيق، معرفي رويكرد جديد آمايش خطرمدار با توجه به پهنۀ خطر سيل، در حوضۀ آبخيز دشت كاشان است. به‌منظور تهيۀ نقشۀ احتمال و حساسيت سيل حوضه با استفاده از مدل EBF، از پارامترهاي طبقات ارتفاعي، درصد شيب، انحناي زمين، شاخص رطوبت توپوگرافي، توان آبراهه، ميانگين بارندگي، فاصله از رودخانه، سنگ‌شناسي، نوع خاك و كاربري اراضي در حوضۀ دشت كاشان استفاده شد. ابتدا همۀ پارامترها با استفاده از نرم‌افزار Arc GIS10.4 با فرمت رستري تهيه شدند. براي تهيۀ نقشۀ كاربري سال‌هاي 1985 و 2017 از تصاوير ماهواره‌اي لندست 5 (MSS) و 8 (OLI) و نرم‌افزار ENVI5.3 و الگوريتم حداكثر احتمال استفاده شد. سپس نقشۀ موقعيت جغرافيايي 213 نقطۀ سيل‌گير در منطقه تهيه شد. نقاط به‌صورت تصادفي به گروه‌هايي متشكل از 149 نقطه (70 درصد) و 64 نقطه (30 درصد) به‌ترتيب براي واسنجي و اعتبارسنجي تقسيم شدند و بعد از آن احتمال رخداد سيل براي هر طبقه از پارامترها محاسبه شد. وزن‌هاي به‌دست‌آمده در لايه‌هاي مربوط اعمال شد و با استفاده از توابع روي‌هم‌گذاري نقشۀ نهايي پهنه‌بندي خطر سيل به‌دست آمد. سپس عوامل مؤثر در سيل، در دو دستۀ معيارها و محدوديت‌ها، براساس توابع فازي استانداردسازي و با استفاده از روش AHP وزن‌دهي و با مدل WLC روي‌هم‌گذاري شدند. در نهايت نقشۀ نهايي آمايش خطرمدار براساس كاربري سال‌هاي 1985 و 2017 به‌دست آمد. نتايج نشان داد كه در نقشه‌هاي آمايش خطرمدار هر دو سال، كاربري حفاظت بيشترين درصد (به‌ترتيب 69 و 7/68 درصد) و كاربري كشاورزي با طبقۀ متوسط، كمترين درصد (به‌ترتيب 05/0 درصد و 014/0 درصد) از مساحت حوضۀ دشت كاشان را دارا هستند.