آسيب‌پذيري زيرساخت‌هاي نواحي جنوبي استان خوزستان در شرايط تغيير اقليم

يكي از مهم‌ترين مباحث و چالش‌هاي پيش روي بشر، پديدۀ تغيير اقليم و اثرهاي آن بر تأسيسات، صنايع و زيرساخت‌هاي يك مكان است. استان خوزستان و به‌‌خصوص بخش جنوبي آن از قطب‌هاي مهم صنعتي، تجاري و بندرگاهي كشور است. در دهۀ اخير پديده‌هاي جوي همچون ريزگردها، امواج گرمايي و بارش‌هاي سيل‌آسا سبب اختلال در فعاليت اين زيرساخت‌ها و صنايع شده است. يكي از آثار تغييرات اقليمي، نا‌هنجاري در شدت و تكرار وقوع فرين‌هاي اقليمي است. هدف اين پژوهش، آشكارسازي پهنه‌بندي آسيب‌پذيري زيرساخت‌هاي نواحي جنوبي استان خوزستان در شرايط تغيير اقليم است. به اين منظور ابتدا ايستگاه‌ها براساس دورۀ آماري مرتب شدند. هشت ايستگاه انتخاب شد و با استفاده از دو آزمون تحليل روند يعني آزمون تحليل روند تخمينگر شيب سنس و آزمون تحليل روند منكندال روند سري زماني 29 سالۀ اين عناصر در طي دورۀ آماري پايه (20171989)، بررسي شد. دوره تغيير اقليم تحت دو سناريوي RCP4.5 و RCP8.5 گزارش پنجم CMIP5 استخراج شد. با استفاده از الگوريتم AHP ماتريس مقايسۀ زوجي مخاطرات اقليمي خسارت‌زا تشكيل شد. بعد از مشخص شدن وزن هر كدام از فاكتورها، در نرم‌افزار ArcGIS اين وزن‌ها روي لايه‌هاي هر كدام از فاكتورهاي اقليمي اجرا شده و چهار پهنۀ خسارت‌زايي اقليمي مشخص شد. براساس وزن نهايي به‌دست‌آمده از ماتريس مقايسۀ زوجي، سيلاب، گردوغبار و سپس امواج گرم به‌ترتيب با وزن نهايي 17/0، 16/0 و 15/0 بيشترين تأثير را در شدت خسارت‌زايي اقليمي براي زيرساخت‌هاي مختلف منطقه داشته‌اند. پهنۀ با قابليت مخاطره‌زايي بسيار زياد در بخش‌هاي شمالي و مركزي منطقۀ تحقيق ديده مي‌شود. طبقۀ داراي خسارت‌زايي اقليمي كم منطبق بر غربي‌ترين بخش از منطقۀ تحت مطالعه است. تنش‌هاي حرارتي ناشي از موج گرم و شرجي در اين منطقه كم‌رنگ‌تر است، اما گردوغبار و بارش‌هاي رگباري منجر به سيل در اين پهنه از مخاطرات اقليمي مهم به شمار مي‌رود.