بررسي احساس منزلت اجتماعي سالمندان: مقايسۀ سالمندان مقيم در مراكز نگهداري شهر مشهد با سالمندان غيرمقيم

A study on the social status of elderlies (comparison between elderlies living home with those living nursing homes

هرم سني جمعيت در ايران روندي معكوس دارد؛‌ به‌طوري‌كه در سال‌هاي آينده جمعيت ايران به سالمندي متمايل خواهد شد. بنابراين، هدف از انجام‌ پژوهش حاضر، شناسايي وضعيت منزلت اجتماعي سالمندان و مقايسه­اي ميزان آن در دو گروه از سالمندان، يعني سالمندان مقيم و غيرمقيم در مراكز نگهداري سالمندان در شهر مشهد است. فرضيۀ اصلي تحقيق عبارت بود از اينكه بين گروه سالمندان مقيم در مراكز نگهداري سالمندان و گروه سالمندان غيرمقيم در اين مراكز، از نظر احساس منزلت اجتماعي تفاوت وجود دارد. براي بررسي و ارزيابي اين فرضيه از «روش علّي-مقايسه ­اي» استفاده شد. ابتدا با 276 فرد مقيم در مراكز نگهداري سالمندان شهر مشهد كه توانايي پاسخ‌گويي به سؤال‌ها را داشتند مصاحبه شد و پرسش‌نامۀ تحقيق تكميل شد. سپس، براساس ويژگي­هاي زمينه­اي آن گروه ازجمله سن، جنس، شغل و ...، گروه همتا با تعداد نمونة 283 نفر از بين شهروندان مشهدي غيرمقيم در مراكز نگهداري سالمندان با همان پرسش‌نامه بررسي شدند و تحليل مسير انجام شد. ديگر سازه­ هاي اين تحقيق عبارت بودند از: احساس عزت­نفس، احساس نااميدي، احساس خوشبختي و رضايت از خدمات مراكز نگهداري.نتايج پژوهش نشان داد كه احساس منزلت اجتماعي به‌عنوان شاخص سنجش سلامت اجتماعي سالمندان تحت‌تأثير سه شاخص سلامت رواني آنان يعني احساس تنهايي، احساس عزت‌نفس و احساس خوشبختي است. برمبناي نتايج پژوهش، رضايت از خدمات مركز متغيري است كه بر احساس منزلت اجتماعي سالمندان مقيم در مراكز نگهداري، اثرگذاري بيشتري دارد. درمورد سالمندان غيرمقيم، بيشترين اثر به احساس نااميدي مربوط است. احساس نااميدي به‌طور مستقيم تأثير زيادي بر ساير متغيرهاي موردبررسي مي‌گذارد و از طريق آن­ها متغير احساس منزلت اجتماعي را تحت‌شعاع مي‌گذارد. در نتيجه‌گيري اين پژوهش بايد گفت كه احساس منزلت اجتماعي سالمنداني كه در مراكز نگهداري سالمندان زندگي مي­كنند، به­طور معناداري كمتر از سالمنداني است كه در كنار شهروندان ديگر ادامۀ حيات مي­دهند. از طرفي، رضايت از خدمات مركز نقش مهمي در احساس منزلت اجتماعي سالمندان مقيم در مراكز نگهداري دارد.

The population pyramid in Iran is changing so that there will be greater elderlies in the near future. The objective of this study is to identify the social status of elderlies living (1) in-home and (2) in nursing homes in Mashad. The central hypothesis is that there is a difference between these two groups on social status. For testing this hypothesis, we used a causal-comparative method and questionnaire. Firstly, we studied 276 people living in nursing homes and then based on their main traits, such as age, gender, job, etc.- we constituted a peer group of 283 people who lived in-home. After all, we did a path analysis. This study's other constructs were feelings about self-esteem, hopelessness, prosperity, and satisfaction with the services elderlies received of the nursing homes. Findings showed that the feeling about social status, as an indicator for measuring social health in elderlies, is dependent on three mental health indicators, including the feeling of loneliness, the feeling of self-esteem, and the feeling of prosperity. Also, we found out that satisfaction with the services elderlies receive from nursing homes have a considerable impact on the social status of elderlies living there. For the other group, the greatest impact belongs to the feeling of loneliness. The feeling of loneliness directly impacts on other variables and finally impresses the feeling of social status. At last, we could say that the feeling of social status in elderlies living in nursing homes are significantly less than those living home.