چينه شناسي رسوبات پالئوزوئيك در ايران مركزي و زاگرس و ارزيابي پتانسيل هيدروكربوري آنها

پتانسيل هيدروكربوري رسوبات پالئوزوئيك در دو «زون» مهم ساختاري ايران مركزي و زاگرس از اهميت بالايي برخوردارند. هرچند مطالعات انجام شده در حوضه زاگرس نسبت به ايران مركزي گسترده تر بوده، اما هنوز موارد ناشناخته اي در آنها وجود دارد. در مطالعات زمين شناسي ايران مركزي، روند مطالعاتي سيستماتيك انجام نشده و داده هاي مستند زيادي وجود ندارد، اما مي توان با بررسي هاي اصولي به اهدافي بزرگ دست يافت كه پايه گذار اكتشاف هيدروكربوري در ناحيه ايران مركزي باشد. در اين پژوهش برش هايي از رسوبات پالئوزوئيك كه حضور مواد آلي در آنها محرز بوده و از توان فسيلي آنها تا حدي اطمينان وجود داشت، از ديدگاه «چينه شناسي»، «فسيل شناسي»، «ژئوشيمي» و «ايزوتوپي» مورد بررسي قرار گرفتند. مطالعات چينه شناسي حاكي از شباهت بسيار زياد رسوبات پالئوزوئيك آذربايجان با ايران مركزي است. قديمي ترين واحد سنگي كه در زاگرس «برونزد» دارد، «سري هرمز» است كه در هيچ جا قاعده ي آن ديده نمي شود. بررسي هاي چينه شناسي حاكي از وجود ويژگي هاي مشترك در سري هرمز و «سري ريزو» است و سن «پركامبرين» دارند. پس از آن، بخش بالايي «سازند سلطانيه» قديمي ترين واحد سنگي است كه تاكنون در زاگرس برونزد داشته و در اين پژوهش براي نخستين بار معرفي شده است. بر اساس مطالعات انجام شده و آناليزهاي شيميايي، در ايران مركزي رسوبات «افق موش» و «سازند شيشتو II»، و در مرحله بعدي «سازند شيرگشت» و «آباده» از نظر منشاء هيدروكربوري مي توانند مدنظر قرار گيرند. در نهايت براساس نتايج حاصل از مطالعات، در پالئوزوئيك زاگرس مي توان سه سيستم «نفتي ميلا III و باروت»، سيستم «ايلبيكو زردكوه» و «سيستم نفتي پالئوزوئيك بالا» راتعريف نمود. شايان ذكر است احتمال وجود يك سيستم نفتي در «هرمز» دور از انتظار نيست، به طوري كه سنگ منشا و سنگ مخزن هرمز و نيز سنگ هاي بالايي آن به عنوان سنگ پوشش باشند.