نه به اشتر بر سوارم (درباره ي وزن شعري در گلستان سعدي)

در يكي از حكايات گلستان سعدي، دو بيت وجود دارد كه از نظر عروضي مبهم بوده و نظرات متعددي دربارۀ آن مطرح شده است.: نه به اشتر بر سوارم نه چو اشتر زير بارم نه خداوند رعيت نه غلام شهريارم غم موجود و پريشاني معدوم ندارم نفسي مي‌زنم آسوده و عمري مي‌گذارم (سعدي، 1392: 92) مصاريع اين دوبيت از نظر وزني شبيه نيست. اين امر سبب شده است تا دو بيت فوق از حيث وزن، وضعيت بسيار پيچيده‌اي به خود بگيرند و همواره مورد بحث و اختلاف نظر باشند. به نظر نگارنده، سعدي دو بيت فوق را بر اساس قواعد عروض عرب سروده است، و غفلت از همين نكته باعث بروز اختلاف نظر در بين محققان درمورد وزن دو بيت شده است. در اين مقاله ابتدا ضبط-هاي مختلف و سپس آراءِ شارحان را دربارۀ اين دو بيت معرفي و نقد كرده‌ايم، و سپس نظر خود را شرح داده‌ايم دال بر اينكه دو بيت فوق براساس عروض عرب سروده شده است، همچنين صورت پيشنهادي خود را كه در آن چينش مصاريع مطابق با عروض عرب است، ارائه مي‌كنيم.