سنجش تناسب اراضي كشت سويا با تكيه بر شاخص‌هاي فيزيوگرافي (مورد مطالعه: استان گلستان)

Land Suitability for soybean cultivation based on physiographic indices Case Study: Golestan province

استفاده نامناسب از اراضي و رشد بي‌رويه شهرها و كاهش سطح زير كشت، استفاده بهينه از اراضي را موردتوجه قرار داده است و استفاده درست از اراضي، نيازمند بررسي مناسب منابع بوم‌شناختي كشاورزي مي‌باشد. اين پژوهش به‌منظور ارزيابي اراضي كشاورزي استان گلستان براي كشت سويا، با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS) و روش خطي ‌وزني (WLC) انجام شد. بدين منظور ابتدا نياز‌هاي زراعي و متغير‌هاي محيطي تعيين، درجه‌بندي و مطابق با آن‌ها نقشه‌هاي موردنياز تهيه گرديد. متغيرهاي محيطي موردمطالعه شامل: شيب، جهت جغرافيايي، ارتفاع از سطح دريا و بافت خاك مي‌باشد. در اين پژوهش. براي استانداردسازي داده‌ها از روش فازي و براي وزن‌دهي به معيارها از روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) استفاده‌شده است. درنهايت با استفاده از روش تركيب خطي وزني (WLC) در محيط نرم‌افزار IDRISI، نقشه‌ي پتانسيل‌ كشت سويا تهيه گرديد. نتايج نشان داد كه در وزن‌دهي معيارها با روش تحليل سلسله مراتبي در سويا بافت خاك با 5228/0 بيشترين و ارتفاع با 0765/0 كمترين ضريب‌ها را كسب كردند. سپس پهنه‌بندي اراضي در چهار طبقه بسيار مستعد، مستعد، نيمه مستعد و غير مستعد انجام شد. نتايج حاصل از روش تركيبي خطي وزني اراضي ازلحاظ فيزيوگرافي نشان داد كه 08/11 و 60/37 درصد از اراضي جهت توليد سويا در پهنه‌هاي بسيار مستعد و مستعد قرار دارند و عامل محدودكننده كشت اين گياه در استان را مي‌توان بافت خاك ذكر نمود.

The rapidly growing world population places considerable pressure on increasingly scarce natural resources, spurring the need to develop more efficient and sustainable agricultural production systems to feed these growing populations. This study evaluating the agricultural lands in Golestan province for soybeans, using Geographic Information System (GIS) and weighted linear method (WLC). For this purpose, four important physiographic factors such as slope, aspect, elevation and the soil texture were selected and graded according to current elements prepared required map. Data were standardized by fuzzy method, and Analytic Hierarchy Process (AHP) was used for weighting the criteria. Finally, soybean cultivation potential map were prepared with using weighted linear combination (WLC) in the software IDRISI The results showed the highest amount weighty criteria by the Analytic Hierarchy Process in the soybean soil texture (0.5228) and elevation whit (0.0765) had the lowest coefficient in the rankings. Then zoning of lands carried out in 4 classes (high suitable, suitable, less suitable and nonsuitable. Generally results of the weighted linear combination of Physiographic showed that 11.08 and 37.60 percent of the lands for soybean production areas were located in high suitable and suitable zones. In addition, limiting factor of the soybean cultivation in the Golestan province can be cited soil texture.