تاملي ريشه شناختي در خاستگاه و معناي كلمه «مكه»

Etymological discussion on the origin and Meaning of the word Mecca

فرهنگ نويسان عرب از ديرباز درخصوص ريشه و معناي كلمه «مكه» فرضيه هاي گوناگوني را مطرح كرده اند كه از ديدگاه تاريخي، ريشه شناسي و معني شناسي قابل نقد و مناقشه هستند. اين مفروضات؛ مانند مك چون زمين آبش را مكيده است يا مكاء بدان سبب كه نيايش اعراب جاهلي همراه با سوت كشيدن بوده است؛ اغلب بر اساس نوعي ريشه شناسي عاميانه بنا شده اند و به دليل نقل قول هاي مكرر از منابع اوليه، در ميان پژوهشگران رواج يافته و به اعتبار رواج و كثرت استعمال، قطعي تلقي شده و كمتر مورد بازنگري و نقد قرارگرفته اند. با توجه به اينكه وجود ساخت هاي بسيار كهن از واژه هاي فارسي دخيل در زبان عربي و متن هاي قديمي تر اين زبان؛ ازجمله اشعار جاهلي و مهم تر از آن قرآن كريم، نمايانگر ارتباط ديرينه شاخه ايراني زبان هاي هند و اروپايي با زبان عربي است و با عنايت به اينكه شواهد تاريخي- مانند همجواري و ارتباط ايران با سرزمين هاي آشور و اكد، خاستگاه زبان هاي سامي، و همچنين سلطه سياسي حكومت هاي ايراني بر شبه جزيره عربستان در دوره باستان و ميانه- نيز مويد اين حضور است، پژوهش پيش رو ميكوشد، ضمن بررسي نظر فرهنگ نويسان پيشين درخصوص ريشه و معناي كلمه «مكه»، با بهره گيري از روش توصيفي-تحليلي، فرضيه ايراني بودن ريشه اين كلمه را در زبان عربي طرح و تبيين نمايد. نتيجه اين پژوهش نشان مي دهد كه احتمالا واژه «مكه» و ساخت اصيل تر آن «بكه» واجد ريشه ايراني و صورت تحول يافته اي از كلمه «بغ» يا «بگ» در زبان اوستايي و فارسي باستان و به معني شهر مقدس يا شهر خداست.

Arab historians have long argued for the etymology and meaning of the word 'Mecca' that have been critically and arguably controversial from a historical, ontological and semantic perspective. These assumptions, often based on some kind of folk etymology, have become less popular among scholars because of repeated quotations from primary sources and less widely criticized for their validity and frequency of use. The presence of very ancient Persian word constructions in the Arabic language and older texts of this language, including ignorant poems and, more importantly, the Holy Qur'an, reflects the longstanding relationship of the Iranian branch of Indian and European languages with Arabic, with historical evidence also relying on proximity and relevance. Iran also justifies this presence with the Assyrian and Akkad lands, the origins of the Arab people and the Sami languages, as well as the political domination of the Iranian governments over the Arabian Peninsula in ancient and medieval times. The present study has attempted, while examining the views of former linguists, using the descriptiveanalytical method to develop and explain the hypothesis of the origin of the word "Mecca" in Arabic. The result of this study shows that the word "Mecca" and its more original construction "Becca" have the Iranian root and an evolved form of the word "baq" or "bag" in ancient Avestan and Persian language meaning holy city or city of God.