ارزيابي ژنوتيپ هاي جو با استفاده از شاخص هاي تحمل به تنش در شرايط آبي و ديم منطقه باجگاه فارس

Assessment barley genotypes using stress tolerance indices in normal and rainfed conditions in Badjgah region, Fars Province

به منظور بررسي تحمل خشكي در هشت ژنوتيپ و دو رقم جو در دو شرايط آبياري مطلوب و تنش خشكي، آزمايشي در سال زراعي 1393-1392در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. نتايج نشان داد كه بيشترين عملكرد دانه در شرايط مطلوب مربوط به ژنوتيپهاي 79 (7/9274 كيلوگرم در هكتار)، 95 (7/9421 كيلوگرم در هكتار)، 120 (3/9362 كيلوگرم در هكتار) و رقم يوسف (7/9353 كيلوگرم در هكتار) و در شرايط تنش مربوط به ژنوتيپهاي 95 (7/8197 كيلوگرم در هكتار) و 120 (7/8487 كيلوگرم در هكتار) بود. در هر دو شرايط، كمترين عملكرد مربوط به ژنوتيپ شـماره 21 (0/2270 كيلوگرم در هكتار) بود. از نظر شاخصهاي سه گانه ارزيابي شامل شاخصهاي تحمل، افت محصولدهي و حساسيت به تنش، ژنوتيپهاي 125، 97، 21 و رقم ريحان، حساس و كم محصول تشخيص داده شدند. از نظر شاخصهاي ديگر ارزيابي شامل شاخصهاي ميانگين محصولدهي، تحمل به تنش، ميانگين هندسي محصولدهي و ميانگين هارمونيك، ژنوتيپهاي 95، 120 و رقم يوسف متحمل به خشكي شناخته شدند. براي انتخاب و معرفي بهترين معيار(هاي) تحمل به خشكي، همبستگي هر يك از شاخصهاي فوق با عملكرد تحت شرايط مطلوب و تنش محاسبه گرديد. با توجه به نتايج ميزان همبستگي بين شاخص‌هاي تنش، شاخصهاي ميانگين بهرهوري، ميانگين هندسي بهرهوري، ميانگين هارمونيك، شاخص عملكرد و تحمل به تنش بيشترين همبستگي مثبت با عملكرد در هر دو شرايط مطلوب و تنش را نشان دادند. با توجه به اين شاخصها و عملكرد بالاي ژنوتيپها در دو شرايط محيطي، بهترين ژنوتيپهاي متحمل به تنش خشكي، ژنوتيپ هاي 95 و 120 تشخيص داده شدند.

To evaluate the drought tolerance of barley, eight foreign lines and two Iranian cultivars were studied in two rainfed and irrigated conditions during 2013-2014 in a RCB design with three replications. The results of comparison showed that the highest grain yield under irrigated conditions were belonged to lines 79, 95 & 120 and Yousef cultivar (with average yield 935.3 g/m2) and under rainfed conditions belonged to lines 95 and 120 (average yield 834.3 g/m2). In both conditions, the lowest yield was found in line 21 (average yield 227.0 g/m2). There was not correlation between the results obtained by two group indices (sensitive evaluation indices vs. tolerance evaluation indices) in identification of tolerant genotypes, so that based on TOL, LOS and SSI, lines 21, 97 & 125 and Reyhan cultivar were sensitive and low yielding genotypes, while based on MP, STI, GMP and HAR, lines 95 & 120 and Yousef cultivar had highest drought tolerance. To selection and introduce the best criteria of drought tolerance, the correlation of above indices with yield under normal and drought stress was evaluated. According to the results of the correlation between stress indices MP, GMP, HMP, YI and STI had significant correlation with yield under both normal and stress conditions, which indicating that using these criteria for evaluation of drought tolerance will be more desirable in breeding programs. According to these indices and high yield of genotypes under both environmental conditions, lines 95 and 120 were found to be the best genotypes.