پديد آورندگان :
متقي، سمانه دانشگاه پيام نور، تهران - گروه علوم كشاورزي , متقي، ليلا دانشگاه تهران - پرديس ابوريحان , شيراني راد، اميرحسين سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، كرج - موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر , لطفي فر، اميد دانشگاه پيام نور، تهران - گروه علوم كشاورزي
كليدواژه :
تخليه رطوبتي , دانه در خورجين , عملكرد روغن , وزن دانه
چكيده فارسي :
به منظوربررسي تأثير كاربرد زئوليت بر ويژگي‌هاي رشدي و عملكرددانه گياه كلزا (Brassica napus) درشرايط تنش خشكي آزمايشي به صورت فاكتوريل-اسپليت درقالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي باچهارتكرار درمزرعه موسسه تحقيقات اصلاح وتهيه نهال و بذراجرا شد.رژيم‌هاي آبياري در سه سطح(آبياري پس از40،60 و 80درصد تخليه رطوبتي به ترتيب به‌عنوان عدم تنش،تنش خفيف وتنش شديد) وكاربردزئوليت در دو سطح (صفر و 10تن در هكتار زئوليت) به صورت فاكتوريل در كرت‌هاي اصلي و ژنوتيپ‌هاي كلزا شامل لاين‌هاي KR4 و Eldo و ارقام GKH305 و Anatol در كرت‌هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه تنش خشكي سبب كاهش معني‌دار قطر ساقه، تعداد شاخه فرعي، ارتفاع بوته، عملكرد ماده خشك، طول و تعداد خورجين در شاخه اصلي و شاخه فرعي، تعداد دانه در خورجين‌هاي اصلي و فرعي، عملكرد ماده خشك و دانه گرديد. اعمال تنش متوسط و شديد خشكي باعث كاهش 59 و 86 درصدي عملكرد دانه شد. استفاده از زئوليت سبب افزايش معني‌دار در كليه صفات مذكور گرديد. نتايج اثر متقابل زئوليت و تنش خشكي نشان داد كه با افزايش محدوديت آب، كارايي زئوليت افزايش يافت به‌طوري كارايي زئوليت در عملكرد دانه در سطوح عدم تنش، تنش متوسط و شديد به ترتيب 27،64 و 94درصد بود.در شرايط عدم تنش، لاينKR4 و رقم GKH305 به‌ترتيب در استفاده و عدم استفاده از زئوليت بالاترين عملكرددانه راداشتند ولي بااعمال تنش متوسط و شديدعملكرد دانه در رقم Anatol مشاهده شد.بر اين اساس استفاده از زئوليت،به ويژه در شرايط تنش شديد خشكي،با حفظ رطوبت خاك و كاهش اثرات تنش بر اجزاء عملكرد،مي‌تواند سبب بهبودعملكرد دانه كلزا گردد.
چكيده لاتين :
To study the effect of zeolite use on growth characteristics and yield of rapeseed (Brassica napus)
under drought stress, a split factorial experiment in a randomized complete blocks design was conducted
with four replications in Seed and Plant Improvement Institute in Karaj. In this study, there were three
irrigation regimes (Irrigation after 40, 60 and 80% soil water deficit, as non-stress, low stress and high
stress, respectively) and use of zeolites in two levels (0 and 10 tons per ha zeolite) arranged in factorial in
main plots and four genotypes of rapeseed (Line KR4 and Eldo and GKH 305 and Anatol cultivars) in
sub-plots. The means compression revealed that water stress leads to significant decrease in plant height,
stem diameter, number of branches per plant, length and number of silique per main stems and branches,
seed numbers in main and second silique, dry matter and seed yield. Two moderate and severe water
stress caused to 59 and 86% reduction in seed yield. But use of zeolite caused to significant increase in
the above mentioned traits. The interaction of zeolite and water stress results also indicated zeolite
efficiency increased with increasing water restrictions and finally zeolite efficiency was 27, 64 and 94
percent in seed production in non-stress, moderate and severe stress, respectively. Although under non
stress condition KR4 line and GKH305 cultivar had the highest seed yield in use and non-use of zeolite,
respectively. Under medium and severe stress, Anatol had the highest yield. So use of zeolite, especially in severe stress, by keep soil water and decrease the effect of stress on yield components, can increase
seed yield of rapeseed.
