تعيين ارقام گندم متحمل به شوري با استفاده از روش هاي آماري چند متغييره

Determining resistant wheat varieties to salinity stress with using multivariable statistical methods

شوري آب و خاك يكي از مهمترين تنش هاي غيرزنده است كه توليد محصولات كشاورزي را محدود مي سازد. در همين راستا، اين پژوهش به منظور بررسي اثر تنش شوري بر رقم هاي گندم در دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري در سال 1394 اجرا گرديد. اين تحقيق در قالب دو آزمايش مجزا انجام شد. در آزمايش اول اثر سه سطح شوري (0 و60 و 120 ميلي مولار) بر 117 رقم در مرحله ي جوانه زني بررسي شد و پس از استخراج نتايج آن در آزمايش دوم تاثير 4 سطح شوري (0، 60، 120، 180 ميلي مولار) بر 10 رقم در مرحله رشد زايشي مورد مطالعه قرار گرفت. هر دو آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملا تصادفي با سه تكرار انجام شد. با استفاده از تجزيه به مولفه هاي اصلي 75/56 درصد صفات رويشي بوسيله 2 مولفه و 78/31 درصد صفات زايشي بوسيله 3 مولفه قابل تفسير بودند. با بررسي همبستگي ها نيز مشاهده شد كه در مرحله جوانه زني، همبستگي مثبتي بين سه صفت وزن خشك ساقه چه، طول ساقه چه و وزن خشك ريشه چه با مجموع وزن خشك و در مرحله زايشي همبستگي مثبتي بين تعداد كل دانه ها با عملكرد دانه وجود داشت. تعدادي از رقم هايي كه در مرحله جوانه زني در برابر تنش شوري تحمل بالايي داشتند، در مرحله رشد زايشي به شوري مقاوم نبودند. با توجه به نتايج بدست آمده از اين پژوهش، صفات اندازه طول ريشه چه، طول ساقه چه، وزن خشك ريشه چه و وزن خشك ساقه چه، صفات موثر در تحمل شوري هستند و ارقام روشن زمستان، آريا و چمران 2 ارقام متحمل و ارقام قهته ساروق، كشه فراهان و نيشابور ارقام حساس به تنش شوري شناسايي شدند.

Water and soil salinity is one of the most important abiotic stresses that limit agricultural production. In this regard, this study was conducted to evaluate the effect of salinity stress on different varieties of wheat was conducted at the Agricultural Sciences and Natural Resources University of Sari in 2015. The study was conducted in two separate experiments. the effect of three levels of salinity (0, 60 and 120 mM) on 117 varieties at germination stage was investigated and Using data from the first experiment, in second experiment the effects of four salinity levels (0, 60, 120, 180 mm) on 10 varieties at reproductive stage were studied. Both factorial experiment was conducted in a completely randomized design with three replications. Using principal components analysis, 75.56 percent of germination traits by two components and 78.31 percent vegetative traits by three components were interpreted. The results showed that in the vegetative stage, positive correlations between shoot dry weight, shoot length and root dry weight with the total dry weight and in reproductive stage a positive correlation between the total number of seeds and seed yield were observed. Increased salinity levels, had a considerable negative effect on germination and yield. Some of the varieties that had high tolerance to salinity stress at germination stage in the growth phase weren't resistant to salinity. According to the results of this research, traits of root length, shoot length, root dry weight and shoot dry weight, are salt stress tolerance traits. Roshan zemestan, Aria and Chamran 2 varieties were identified as tolerant to salt stress and ghahte sarogh, keshe farahan and neyshabur varieties were sensitive to salinity stress.