مطالعه برهمكنش كودهاي زيستي، نيتروژن معدني و پيش‌تيمار آبي بر صفات سبز شدن و اجزاي عملكرد گياه نخود(.Cicer arietinum L)

The study on interaction effect of biologic fertilizers, mineral nitrogen fertilizer and hydropriming on emergence properties and yield components of chickpea (Cicer arietinum L

نخود در بين حبوبات سومين محصول مهم به شمار مي‌رود كه به‌صورت وسيعي در سرتاسر آسيا و خاورميانه كشت مي‌شود. به ‌منظور بررسي تأثير پيش‌تيمار آبي مزرعه‌اي بذر و دو كود زيستي بر ويژگي‌هاي سبز شدن و عملكرد نخود (Cicer arietinum L) آبي رقم آرمان آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در ايستگاه تحقيقات كشاورزي كرمانشاه طي سال 1395 انجام شد. عامل-هاي آزمايشي شامل كود آغازگر نيتروژن (0، 25 و 50 كيلوگرم در هكتار از منبع اوره)، كود زيستي (قارچ ريشه يا ميكوريزا، ازتوباكتر، كاربرد توأم، بدون كاربرد) و پيش‌تيمار كردن (با و بدون) بودند. نتايج نشان داد پيش-تيمار كردن درصد سبز شدن را 6/7 و سرعت سبز شدن را در تلقيح با قارچ ريشه و كاربرد 50 كيلوگرم كود در هكتار نيتروژن توصيه شده 8/19 درصد در مقايسه با بذرهاي پيش‌تيمار نشده در حالت بدون كاربرد نيتروژن و كود زيستي افزايش داد. بالاترين ميزان عملكرد بيولوژيك و دانه به ترتيب 7/823 و 304 گرم در متر‌مربع بود كه از بذرهاي پيش‌تيمار شده و كاربرد توأم كودهاي زيستي به ترتيب با كاربرد 50 و 25 كيلوگرم در هكتار نيتروژن به‌دست آمد كه نسبت به شاهدهاي خود در آن سطح كودي به ترتيب 147 و 250 درصد (47/1 و 50/2 برابر) بيشتر بودند. در اين بررسي بيشترين شاخص برداشت و شمار غلاف در متر‌مربع از تيمار پيش‌تيمار شده و كاربرد توأم دو كود زيستي با كاربرد 25 كيلوگرم كود نيتروژن به‌دست آمد. بنابراين پيشتيمار آبي بذر و كاربرد توأم كودهاي زيستي مي توانند به عنوان راهكاري مناسب براي جايگزيني بخشي از كودهاي شيميايي مد نظر قرار گيرند.

Chickpea is the third most important pulse crop in the world, grown widely across Asia and the Middle East. In order to study the effect of on-farm hydropriming and two bio-fertilizers on emergence rate and yield characteristics of irrigated chickpea cultivar arman, a factorial experiment was conducted in a randomized complete blocks design with three replications at Agricultural Research Station of Kermanshah in the spring of 2016. The factors consisted of starter nitrogen (0, 25 and 50 kg/ha from sources urea) bio-fertilizer (Mycorrhizae, Azotobacter, both of them and no-application) and priming (priming and no-priming). Results showed that priming increased emergence percent by 7.6 and emergence rate by 19.8 in conjunction with mycorrhizae and 50 kg/ha nitrogen fertilizer compared with no-primed, no- nitrogen and no bio-fertilizer. Highest biological and grain yield were 823.7 and 304 g.m-2 respectively that produced by primed seeds with application of two bio-fertilizers simultaneously at 50 and 25 kg/ha of nitrogen respectively that were 147 and 250 (1.47 and 2.50 times) percent more compared to their controls in own nitrogen fertilizer levels. In this study, the highest harvest index and number of pods/m2 were achieved in priming treatment with application of two bio-fertilizers simultaneously and nitrogen fertilizer consumption of 25 kg/ha. The application of hydropriming seed with application of two bio-fertilizers simultaneously can be consider as a suitable way to replace part of chemical fertilizers.