بررسي تطبيقي تلفظ ضميرهاي انعكاسي در فارسي گفتاري معيار و گويش بختياري

Pronunciation of Reflexive Pronouns in the Standard Spoken Persian and Bakhtiari Dialect: A Comparative Study

ضميرهاي انعكاسي يا تاكيدي مفرد و جمع در زبان فارسي از پيوند تكواژ خود با ضميرهاي پيوسته كه جزء پي بست ها هستند، ساخته مي شوند. پژوهش حاضر تلفظ ضميرهاي انعكاسي در فارسي گفتاري معيار و گويش بختياري را به مثابه دو گونه زبان فارسي در چارچوب نظريه بهينگي (پرينس و اسمولنسكي، 2004/1993) به تحليل تطبيقي مي كند. هدف نوشتار پيش رو معرفي فرايندها و محدوديت هاي مشترك و متفاوت در تلفظ هاي گوناگون ضميرهاي انعكاسي و تحليل علت آن ها و دست يابي به يك رتبه بندي دربرگيرنده نهايي از محدوديت هاي مختلف در هريك از اين دو گونه بوده است. رتبه بندي هاي نهايي تبيين كننده همه تلفظ هاي ضميرهاي انعكاسي در فارسي گفتاري معيار و گويش بختياري هستند. نتايج اين پژوهش نشان داده است كه افراشتگي پيش خيشومي در ضميرهاي انعكاسي جمع تنها فرايند مشترك بين فارسي گفتاري معيار و گويش بختياري است؛ نيز علت اصلي تلفظ متفاوت ضميرهاي انعكاسي در گويش بختياري حذف همخوان /d/ي واژه خود است كه زمينه چين فرايند حذف واكه پي بست براي رفع التقاي واكه ها مي شود؛ همچنين، دليل تلفظ همخوان پي بست /-aS/ به [S] يا [s] در مناطق مختلف بختياري نشين تبيين شده است. تحليل هاي مربوط به گويش بختياري كمابيش درزماني است؛ زيرا تغييرات تلفظي ضميرهاي انعكاسي در تاريخ اين گويش رخ داده اند و امروزه اين ضميرها تلفظ ديگري ندارند.

Persian singular and plural reflexive/ emphatic pronouns are formed by adding enclitic pronouns to the word “od” (self). This research analyzes and compares the pronunciation of reflexive pronouns in the standard spoken Persian and Bakhtiari dialect using Optimality Theory (Prince and Smolensky, 1993/2004). It aimed at introducing (un)shared phonological processes and constraints that determine the pronunciation of singular and plural reflexive pronouns. In so doing, it came up with inclusive rankings of constraints to explain all different pronunciations in both versions. The results of this research indicate that pre-nasal raising in plural reflexive/ emphatic pronouns is the only shared phonological process in the standard spoken Persian and Bakhtiari dialect. Furtheremore, the principal reason for different pronunciation of reflexive pronouns in Bakhtiari dialect is deletion of /d/ in “od” which in turn feeds the deletion of enclitic vowel in order to resolve hiatus. Also, this paper discusses why the consonant of the enclitic /-aS/ is pronounced either [S] or [s] in different Bakhtiari speaking areas. As for Bakhtiari dialect, the analyses are rather diachronic because changes in the pronunciation of its reflexive pronouns have occurred throughout its history and today they have no other pronunciations