بررسي نقش‌نماهاي كلامي فارسي در مكالمات گويشوران يك‌زبانة تركي آذربايجاني و دوزبانة تركي-فارسي

The Study of Persian Discourse Markers in Azerbaijani Speakers’ Speech

هدف پژوهش حاضر مطالعه نقش نماهاي كلامي فارسي در گفتار گويشوران يك زبانه تركي آذربايجاني و دوزبانه تركي-فارسي است. نوشتار پيش رو براساس ضبط هجده ساعت از مكالمات ترك زبان تك زبانه و دوزبانه شهرستان اردبيل و حومه صورت گرفته است. بررسي داده ها نشان داد كه پنج نقش نماي كلامي به هرحال، درحالي كه، به خاطر، درواقع و بعد با بسامد كمابيش كم، فقط در گفتار دوزبانه هاي تركي آذربايجاني-فارسي يافت مي شود درصورتي كه بقيه نقش نماها (چون، ولي، خلاصه، يعني، البته، مثلا، اما، كلا، اصلا، والله، دقيقا، واقعا، ولي، بالاخره و خب) را تمامي گويشوران تركي آذربايجاني (يك زبانه ها و دو زبانه ها) و با بسامد بالا استفاده مي كنند. چندنقشي بودن، نبود معادل در زبان تركي آذربايجاني، ساده بودن نقش نماهاي كلامي فارسي نسبت به معادل تركي آذربايجاني آن ها و برجستگي نقش نماها، ازجمله دلايل كاربرد اين عناصر زباني در مكالمات گويشوران تركي آذربايجاني است. با تحليل داده ها براساس معيارهاي زباني و غير زباني در تمايز رمزگرداني از قرض گيري، مشخص شد كه بيشتر نقش نماهاي كلامي زبان فارسي به صورت وام واژه در زبان تركي آذربايجاني، نقش آفريني مي كنند و تعدادي از آن ها نيز طي فرايند رمزگرداني زباني، در گفتار دوزبانه ها ظاهر مي شوند. يافته هاي پژوهش در انطباق با ديدگاه مايرز اسكاتن (1993 و 2006) است كه پيوستار رمزگرداني-قرض گيري را سازوكاري براي تكميل و تثبيت راه يابي عناصر از زباني به زبان ديگر، مطرح كرده است.

The aim of this research is to study Persian discourse markers in Azerbaijani speakers’ speech. Data was collected from Azerbaijani speakers’ conversations over 18 hours in Ardabil. Investigating data shows that Persian discourse markers," xob, be hǝr hal, yǝni, vǝli, belǝxǝre, ǝslǝn, vaqeǝn, kolǝn, vallah, mǝsǝlǝn, xolase, be xatere, ǝlbǝte, be qoli, ǝma˒ dǝrhalike˒bǝd˒ ҫön˒ dǝqiqǝn˒ dǝrvaqe are used in Azerbaijani conversations. They take place in different positions in a sentence with various discourse functions. The reasons of these substitutions are multifunctionality, lack of equivalents and simplicity of Persian discourse markers. Data analysis based on linguistic and non-linguistic criteria of borrowing/code-switching differentiation shows that the majority of Persian discourse markers have been borrowed by Azerbaijani and some of them appear as code-switched elements in bilinguals’ speech. The findings are in line with Myers-Scotton’s view describing borrowing/code-switching continuum as a mechanism for accomplishment of borrowing process.