سياست‌هاي پولي بانك مركزي و نقش آن در بروز بحران‌هاي بانكي اقتصاد ايران در چارچوب شاخص تعديل شده فشار بازار پول

Central Bank Monetary Policy an‎d Its Role In The Emergence Of Banking Crises In The Iranian Economy Within Modified Money Market Pressure Index

بحران بانكي در سال هاي اخير سبب شده تا توجه محققين به سمت اصلاح نظام بانكي و راهكارهاي مقابله با آن افزايش يابد. بحران بانكي مي تواند با هجوم بانكي، وحشت بانكي، افزايش مطالبات غيرجاري، مشكلات نقدشوندگي و شوك هاي برونزاي كلان همراه باشد. از طرف ديگر سياست هاي پولي بانك مركزي با استفاده از ابزارهاي مستقيم و غيرمستقيم و همچنين دسترسي آزادانه بانك ها به خطوط اعتباري و اضافه بردشت ها از بانك مركزي نيز نقش مهمي در بروز بحران هاي بانكي ايفا كرده است. در اين مطالعه در ابتدا بحران هاي بانكي در اقتصاد ايران در چارچوب شاخص تعديل شده فشار بازار پول در طي دوره زماني 1352 تا 1395 با استفاده از داده هاي فصلي شناسايي و سپس احتمال وقوع بحران بانكي با استفاده از الگوي ماركوف مورد بررسي قرار گرفت. نتايج تجربي اين تحقيق نشان مي‌دهد كه اقتصاد ايران در برخي از دوره ها از جمله اوايل سال 1357، اواخر سال 1368، بين سال هاي 1372 تا 1375 و همچنين بين سال هاي 1392 تا 1394 بحران هاي بانكي را تجربه كرده است. تجزيه و تحليل آماري نشان داد كه سياست هاي پولي انبساطي بانك مركزي و به دنبال آن افزايش خلق نقدينگي سيستم بانكي نقش مهمي در بروز بحران هاي بانكي و حركت نقدينگي به سمت فعاليت هاي نامولد داشته است. از اين رو حركت به سمت ابزارهاي پولي جايگزين از جمله بازار بدهي اسلامي و يا بازار بانكي مي تواند نقش مهمي در انتقال موثر نقدينگي به سمت بخش ها مولد و توليدي داشته باشد.

In recent years, the banking crisis has increased the attention of researchers toward the banking system reform and solutions to it. The banking crisis can be accompanied by a banking run, banking panic, a rise in the Non-performing loan in banking system, fluctuations in cash and non-cash assets, and so on. On the other hand, the central bank's monetary policy has also played an important role in the emergence of banking crisis by using direct and indirect tools as well as the free access of banks to credit lines and overdrafts from the central bank. In this study, firstly, bank crises in the Iranian economy were identified in the framework of the adjusted index of money market pressure during the period 1973 to 2016 using seasonal data and then the probability of a banking crisis was investigated using the Markov model. The experimental results of this research show that Iran's economy experienced banking crisis in some periods, including early 1979, late-1990, between 1994 and 1996, as well as between 2013 and 2015. Statistical analysis showed that the Central Bank's expansionary monetary policy has played an important role in the emergence of banking crisis and liquidity movements towards immature activities. Hence, moving towards alternative monetary instruments such as the Islamic debt market or the interbank market can play an important role in the effective transfer of liquidity to productive sectors and reduce the government's dominance over the banking system.