بررسي تأثيرات خشكسالي درياچۀ اروميه بر تغييرات پايداري سكونتگاههاي روستايي مطالعۀ موردي: روستاهاي حوضۀ آبخيز قلعه‌چايي شهرستان عجبشير

Investigation of Drought Effects of Lake Urmia on Sustainable Development of Rural Settlements Case study: villages in Qaleh Chay watershed, Ajbashir county

رويكرد پايداري به عنوانِ چارچوبي كارآمد براي مديريت روستايي در برابر انواع مخاطرات محيطي از جمله خشكسالي محسوب ميشود كه نيازمند به كارگيري فنون سنجش پايداري است. پژوهش حاضر با هدف ارزيابي وضعيت پايداري روستاهاي حوضۀ آبخيز قلعه‌چايي شهرستان عجب شير در برابر خشك شدن درياچۀ اروميه صورت پذيرفته است. پژوهش از نوع كاربردي بوده و روش گردآوري اطلاعات به صورت كتابخانه اي و ميداني بوده است. جامعۀ آماري پژوهش حاضر را 21185 نفر ساكن در 21 روستاي اين محدوده تشكيل داده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول كوكران 380 نفر و به روش تصادفي ساده انتخاب شده است. يافته هاي پژوهش حاضر با استفاده از مدل بارومتر پايداري نشان داد از نظر پايداري زيست محيطي روستاهاي بررسي‌شده طي سالهاي 1385 تا 1390 با كاهش پايداري برابر با 146/0- مواجه شدند و از نظر پايداري اجتماعي و پايداري اقتصادي به‌ترتيب افزايش نسبي 132/0 و 055/0 را تجربه كردند. در نهايت، روستاي جوان‌قلعه با سطح پايداري 742/0 به عنوان پايدارترين روستا طي 15 سال اخير بوده است و سپس روستاهاي قوزولجه (666/0) و ينگجه (657/0) قرار دارند. همچنين، روستاهاي چنار، محمودآباد و گنبد به عنوان ناپايدارترين روستاهاي 15 سال اخير بوده اند. يافته هاي آزمون كندال نشان داد بين موقعيت قرارگيري روستاها به درياچۀ اروميه از نظر دوري و نزديكي با ميزان پايداري آنها همبستگي مثبت و معناداري در سطح 577/or= وجود دارد. در نهايت، با توجه به يافته هاي پژوهش حاضر، پيشنهادهاي كاربردي در زمينۀ مقابله با خشكسالي و ارتقاي وضعيت پايداري روستاها ارائه شده است.

Sustainability is considered as an effective framework for managing rural areas against a variety of environmental hazards, including droughts, which require the use of sustainable sustainability techniques. The purpose of this study was to assess the stability of the villages of Qaleh Chaie watershed in Ajabshir city against the drying of Lake Urmia. The research was applied and the information gathering method was library and field research. The statistical population of the study is 21185 people living in 21 villages in this area. The sample size was 380 using Cochran formula and was selected by simple random sampling method. The findings of the study, using the Barometric Model of Sustainability, showed that the environmental sustainability of the villages in the years 2005 to 2017 was exposed with a sustained reduction of -0.146. From the viewpoint of social sustainability and economic sustainability, they experienced a relative increase of 0.132 and 0.055 respectively. Finally, the Javan Qaleh village with a sustainability level of 0.742 has been the most stable village over the past 15 years and then the villages of Qajuldeh (0.666) and Yengeje (0.657) are located. Also, the villages of Chenar, Mahmoudabad and Gonbad have been the most volatile villages in the last 15 years. Also, Kendall's findings showed that there is a positive and significant correlation between the location of villages in Lake Urmia in terms of distance and proximity to their sustainability level at the level of r = 0.577.