ارزيابي اثر نظارت بر بهره برداري از سامانه هاي آبياري قطرهاي بر ارزش اقتصادي آب، راندمان و بهره وري آبياري در زراعت گندم و ذرت (مطالعۀ موردي: شهرستان فارياب)

Evaluation the Effect of monitoring the operation and maintenance of drip irrigation systems on economic value of water, efficiency and productivity of irrigation in Wheat and Corn farming (Case study: Faryab County

‌طراحي و اجراي سامانه هاي آبياري معمولاً توسط افراد باتجربه و با صرف وقت، دقت و انرژي بسيار زياد صورت ميگيرد. اين در حالي است كه بهره برداري از سامانه هاي يادشده، توسط كشاورزاني صورت ميگيرد كه ضمن داشتن اطلاعات بسيار اندك در زمينۀ بهره برداري و نگهداري از سامانه هاي آبياري، مديريت كارآمد آبياري، كه بخش مهم بهره برداري از اين سامانه ها هست را نيز به‌درستي انجام نميدهند. به اين منظور، پژوهش حاضر با هدف تعيين تأثيرات نظارت كارشناسي بر بهره برداري از سامانه هاي آبياري قطرهاي بر بازده و بهره وري آبياري و همچنين ارزش اقتصادي آب در سال زراعي 1396ـ 1397 در شهرستان فارياب انجام شد. به اين منظور، از اطلاعات جمع آوري‌شده از مزارع مجهز به سامانۀ آبياري قطرهاي نواري شامل دو محصول ذرت و گندم استفاده شد. در پژوهش حاضر، پروژه هاي مطالعه‌شده، در شرايط پيش از اجراي نظارت و پس از اجراي نظارت مطالعه شدند. نتايج نشان داد با اجراي نظارت بر بهره برداري سامانه هاي آبياري قطرهاي، مصرف آب آبياري براي گندم و ذرت به‌ترتيب 1212 و 1533 مترمكعب در هكتار كاهش يافته و عملكرد محصول گندم و ذرت به‌ترتيب 1000 و 3400كيلوگرم در هكتار افزايش يافته است. علاوه بر آن، پس از اجراي نظارت بر بهره برداري، ميزان آبياري، براي گندم و ذرت به‌ترتيب ميزان آبياري 11 و 16 درصد و مقدار كاربرد آب 57/0 و 54/0 كيلوگرم به ازاي هر متر مكعب افزايش يافت. همچنين، براي گندم و ذرت به‌ترتيب بهره وري اقتصادي 5/0 و 64/0، بهره وري فيزيكي-اقتصادي 6550 و 6820 ريال به ازاي هر متر مكعب و بهره وري فيزيكي 41/0 و 82/0 بهبود يافت.

this research was implemented in order to determine the effect of monitoring the operation of drip irrigation systems by experts on irrigation efficiency, water productivity, and irrigation water price. This research was carried on from 2017 to 2018 on the farms equipped with drip tape irrigation system. Dominant products of the studied area which have been monitored were Corn (Zea Mays) and Wheat (Triticum). In order to study the effect of supervision on efficiency and productivity, the projects were categorized in two comparative groups which were: 1. The projects implemented without supervision on operation and maintenance until the research was started; 2. The projects which were chosen and introduced by Kerman Province Agriculture-Jihad Organization in order to start supervision on operation and maintenance. The results indicated that after implementing the monitoring project, irrigation water consumption was decreased by 1212 and 1533 (m³/ha) for wheat and corn respectively. Also, crop yield was increased by 1000 and 3400 (kg/ha) for wheat and corn respectively. The monitoring project improved irrigation efficiency by 11% for wheat and 16% for corn. Water use efficiency was improved by 0.57 and 0.54 (k/m³) for wheat and corn respectively. In addition, physical productivity increased by 0.5 and 0.64, physical economical productivity increased by 6550 and 6820 (Rls/m³) and economic productivity increased by 0.41 and 0.82 for wheat and corn respectively.