چارچوب دست‌يابي به چشم‌انداز مشترك در مديريت مشاركتي-راهبردي آب (مطالعۀ موردي: حوضۀ آبخيز كشف‌رود)

A Framework to Achieve a Shared Vision in the Collaborative-Strategic Management of Water (Case study: Kashafrood basin)

چشم انداز مشترك، عنصر اصلي برنامه ريزي در حوزۀ مديريت آب و هستۀ اصلي تمام وظايف كنش گران است. چشم انداز مديريت آب در ايران، دست‌يابي به توسعۀ پاياست، اما نبود چارچوب مشخصي براي دست‌يابي به توسعۀ پايا در مديريت آب كشور محسوس است. اين مهم ميتواند با رويكرد برنامه ريزي هاي پويا از جنس مشاركتي-راهبردي قابل دست‌يابي باشد. پژوهش حاضر به عنوان ‌اقدامي هدفمند با تلفيق تجارب داخلي و خارجي به ارائۀ ‌چارچوبي نظام مند براي دست‌يابي به چشم انداز مشترك در مديريت مشاركتي-راهبردي آب پرداخته و در حوضۀ آبخيز كشف‌رود اجرا شده است. اين چارچوب در سه گام ارائه شده است: در گام نخست، پس از شناسايي كنش گران حوضه به روش Snowball، با استفاده از روش Mind Map دغدغه هاي ايشان استخراج شد و سپس چشم انداز حوضه تدوين يافت. در گام دوم، راهبردهاي دست‌يابي به چشمانداز با استفاده از روش فريمن شناسايي شد و سپس سياستهاي كلان دست‌يابي به اين راهبردها تدوين يافت. در گام سوم، به روش پرسشنامه اي قابليت اجرايي شدن و اثرگذاري سياستهاي كلان ارزيابي شد و در نهايت، سياستهاي اجرايي براي دست‌يابي به سياستهاي كلان مربوطه تدوين يافت. نتايج پژوهش حاضر به تدوين چشم اندازي مشترك تا سال 1420 در حوضۀ آبخيز كشف‌رود منجر شد كه در آن حوضۀ يادشده، تعادل پايا در منابع و مصارف آب خواهد داشت. تلفيق نقشۀ ذهن بهره‌مندان و سياست‌گذاران حوضه نشان داده است كه بهبود وضعيت منابع و مصارف آب حوضۀ آبريز كشف‌رود ارتباط مستقيمي با حفظ معيشت كشاورزان حوضه دارد. اين نتيجه در واقع صحت چشم‌انداز تدوين‌يافتۀ حوضۀ آبريز در افق طرح يعني «تعادل پايا» در منابع و مصارف آب را بازگو مي‌نمايد.

The shared vision is the main element of planning in the field of water management and the core of all the tasks of the actors.The vision of water management in Iran is to achieve sustainable development.But the lack ofa clear framework forachieving sustainable developmentin the country's water management is significant.This can be achieved through collaborative-strategic planning.The present study,as a targeted action by integrating internal and foreign trade,has provideda systematic framework for achieving a shared vision in collaborative-strategic management of water and has been implemented in Kashafrood basin. This framework is presented in three steps.In the first step,after identifying the actors of the basin by Snowball method, then by using the Mind Map method their concerns were extracted and then the basin vision was developed.In the second step, strategies for achievingthe vision were identified by using the Freeman method and then the policy of achieving these strategies was developed.In the third step,a questionnaire was used to assess thecapability of implementation and the impact of macro policies, and ultimately,executive policies were developed to achieve relevant macro policies.The results of this study led to the development of a common perspective onthe1420horizon in the Kashafroodbasin,in which this basinwill have a sustainable balance inwater resourcesand consumption.Under this vision,19 strategies,63 macro policies and 232executive policies have been developed that 41% of these policies have a social nature.The evaluation of the implementation and effectiveness ofpolicies reflects thehigh consensus among actors on the implementation and effectiveness of policies to achieve the shared vision of the Kashafrood basin.