پديد آورندگان :
غفوري خرانق، سمانه دانشگاه تهران - پرديس ابوريحان , بني حبيب، محمدابراهيم دانشگاه تهران - پرديس ابوريحان - گروه مهندسي آبياري و زهكشي , جوادي، سامان دانشگاه تهران - پرديس ابوريحان - گروه مهندسي آبياري و زهكشي
كليدواژه :
آبخوان , بازيگران , پيوند آب- غذا و انرژي , حكمراني , DPSIR
چكيده فارسي :
در پژوهش حاضر با استفاده از رويكرد مشاركتي، چالش هاي حكمراني از ديدگاه كاركنان تأثيرگذار و تأثيرپذير در دشت يزد - اردكان ارزيابي شده است. با توجه به پيوند آب، غذا، انرژي و در نظر گرفتن وابستگيهاي بين اين سه بخش، در گام نخست كاركنان كليدي در سه بخش آب، غذا و انرژي با روش آناليز شبكۀ اجتماعي (SNA) شناسايي شدند. در گام بعدي، با توجه به ديدگاه كاركنان، عواملي كه در هر بخش آب، غذا و انرژي به اضافه برداشت منابع آب زيرزميني منجر شد، به عنوان چالش هاي حكمراني مشخص شدند. در ادامه، براي ارزيابي چالشهاي حكمراني تعيين‌شده با مشاركت كاركنان از چارچوب مدل مفهومي نيروي محركه-فشار-حالت-اثر-پاسخ (DPSIR) استفاده شد. در نهايت، قوانين و زيرساختهاي بخش آب، غذا و انرژي ارزيابي شد. نتايج نشان داد در بخش آب، غذا و انرژي بهترتيب 11، 8 و 2 چالش شناسايي شده كه به فشار به منابع آب زيرزميني منجر شده است. براي 21 چالش شناسايي‌شده 28 راهكار اصلاح حكمراني آب زيرزميني ارائه شد كه 11 راهكار به بخش آب، 15 راهكار به بخش غذا و 2 راهكار به بخش انرژي مربوط است. از مهمترين راهكارهاي شناسايي‌شده در بخش آب ميتوان به اصلاح ساختارهاي قانوني به‌منظور انسداد تمامي چاه هاي غيرمجاز، ايجاد بازار رسمي آب، توانمندسازي كاركنان، در بخش غذا به همگرايي معيارهاي ارزيابي سازمان هاي متولي آب و غذا، برنامه هاي مدون كشت، مهار بازار غذا و در بخش انرژي به قيمت گذاري منابع آب و انرژي اشاره كرد. نتايج پژوهش حاضر، ميتواند برنامه ريزان و سياست گذاران را در اصلاح قوانين و زيرساخت ها به‌منظور اصلاح حكمراني آب زيرزميني و بهبود وضعيت آبخوان ها ياري دهد.
چكيده لاتين :
In this research, by using participatory approach, governance challenges have been evaluated from the perspective of influential and influenced actors in the Yazd-Ardakan plain. According to the water, food, energy nexus and considering interdependencies of these three sectors, in the first step, key players were identified. In the next step, according to the viewpoints of actors, the factors that led to excessive withdrawal of groundwater resources in each water, food and energy sector were identified as governance challenges. DPSIR framework was then used to assess the governance challenges specified by participatory approach. Eventually, the rules and infrastructure of the water, food, and energy sectors were evaluated. The results showed that in the water, food and energy, respectively, 11, 8, 2 challenges were identified which have led to pressure on groundwater resources. Finally, for the 21 identified challenges, 28 strategies for modifying groundwater governance were introduced that 11, 15 and 2 strategies related to water, food and energy sectors. The most important strategies identified in water, food and energy sectors are include: improvement of legal structures for sealing of all unauthorized wells, establishment of formal water market, empowerment of actors, convergence of assessment criteria of water and food organizations, modify planting plans and food market control, pricing of water and energy resources. The results of this study can help planners and policymakers to reform the laws and infrastructure for modifying groundwater governance and improving the status of aquifers.
