بررسي تاثير تسهيلات غيرجاري بر خلق درون‌زاي پول بانكي و شكنندگي نظام بانكي در ايران

Effects of Nonperforming Loans on Endogenous Banking Money Creation and Banking Sector Fragility in Iran

در سال‌هاي اخير، بين سپرده‌ها و تسهيلات بانكي در ايران شكافي به وجود آمده كه به طور نسبتاً مستمر افزايش يافته است. همچنين، نسبت تسهيلات به سپرده‌ها كاهش و ضريب فزاينده نقدينگي افزايش يافته است. در نرخ سود تسهيلات در بازار بين‌بانكي نيز نوعي چسبندگي مشاهده مي‌شود. هدف اين مقاله تبيين چرايي بروز رفتارهاي فوق بر مبناي بررسي تاثير غيرجاري شدن تسهيلات بر ترازنامه بانك‌ها در شرايطي است كه بانك‌ها با استفاده از حسابداري خلاق اقدام به پنهان كردن اين معضل مي‌كنند. توضيح داده مي‌شود استفاده بانك‌ها از حسابداري خلاق ضمن ايجاد اختلال در محو پول بانكي، افزايش خلق پول بانكي از مجراي شناسايي درآمد روي دارايي‌هاي موهوم را به دنبال داشته و اين عوامل باعث تشديد شكنندگي نظام بانكي شده است. براي اين منظور، مدلي براي تبيين تاثير دارايي‌هاي موهوم بر ترازنامه بانك‌ها ارائه و بر مبناي آن روشي براي محاسبه پول بانكي خلق شده از طرقي غير از اعطاي تسهيلات، به عنوان متغير جايگزين براي دارايي‌هاي موهوم، ارائه مي‌شود. همچنين، با بررسي رفتار اين متغير با استفاده از مدل حداقل مربعات با نقاط شكست در كنار مجموعه ديگري از نماگرها بين فروردين 1383 و خرداد 1398 شواهدي از تشديد شكنندگي نظام بانكي طي سال‌هاي اخير ارائه شده است.

In recent years, a gap between banks’ deposits and loans has been emerging and rather continuously growing. Also, loans to liabilities ratio and liquidity multiplier have been decreased and increased, respectively. Furthermore, a kind of stickiness has been observed in interbank interest rate. The objective of this paper is to explain the mentioned behaviors by investigating the effects of nonperforming loans on banks’ balance sheets by taking account of creative accounting practices done by banks to hide losses. It will be argued that applying such practices by banks has led to disruption in banking money destruction as well as a rise in banking money creation through revenue detection on fictitious assets. These factors exacerbate banking sector fragility. For this purpose, a model is developed to explain the effects of fictitious assets on banks’ balance sheet. Based on this model, a method for estimation of the banking money creation is developed, as a proxy variable for fictitious assets, which is not through lending. Then, some evidences for exacerbation of banking sector fragility in recent years have been provided by investigation of this proxy variable using least squares model with breakpoints as well as another set of indicators during September 2004 - May 2019.