وابستگي فضايي با عوامل مشترك: مطالعه موردي رشد اقتصادي استان هاي ايران

Spatial Dependence with Common Factors: A Case Study of Growth in Iran's Provinces

مولفه هاي اقتصادي يك منطقه جغرافيايي مانند رشد اقتصادي آن تحت تاثير متغيرها و اثرات سرريز ساير مناطق قرار دارند و از اين طريق به آنها وابسته مي شوند. علاوه بر وابستگي فضايي ايجاد شده به وسيله عوامل مذكور، عوامل عام مشترك مانند قيمت نفت نيز موجب ايجاد همبستگي در متغيرهاي اقتصادي مناطق جغرافيايي مي شوند و لازم است ميان وابستگي ايجاد شده توسط اين عوامل و وابستگي فضايي تفاوت قايل شد، زيرا در غير اين صورت نقش اثرات فضايي پررنگ تر از آنچه واقعيت دارد نشان داده خواهد شد و مشكلات ديگري مانند ناسازگاري ضرايب و نقض برخي از فروض متداول به وجود مي آورد. در مدل هاي اقتصادسنجي فضايي همانند مدل خودرگرسيون فضايي و خطاي فضايي عوامل عام مشترك در نظر گرفته نمي شوند. در اين مقاله براي اولين بار وجود وابستگي فضايي در رشد اقتصادي استان هاي ايران طي سال هاي 1394-1379 با استفاده از تركيب مدل هاي خودرگرسيون فضايي و خطاي فضايي و با استفاده از تركيب روش حداكثر درست نمايي و اثرات عام مشترك همبسته آزمون و مورد بررسي قرار مي گيرد. روش قابليت در نظرت گرفتن نقش براي اثرات عام مشترك را دارد. نتايج نشان مي دهند در نظرنگرفتن عوامل عام مشترك منجر به نتايج نادرست مي شود. معنادار شدن متغيرهاي پروكسي به كار گرفته شده براي عوامل عام مشترك و عدم معناداري متغيرهاي مربوط به وابستگي فضايي نشان مي دهند وابستگي موجود ناشي از تاثير عوامل عام مشترك است و داده هاي رشد اقتصادي مناطق جغرافيايي ايران لااقل در سطح استان ها وابستگي فضايي را نشان نمي دهند.

The economic components of a geographic region, such as its economic growth, are influenced by the spillover effect of other regions’ economic components. In addition to these spatial dependences, there are common factors, such as oil price, that induce a correlation among the economic variables of the geographic regions. Thus, it is necessary to distinguish between the dependence created by these factors and spatial dependence; otherwise the role of spatial effects will be biased upward, and creating other problems such as inconsistency of coefficients and violations of some common assumptions. In Spatial econometric models such as spatial auto regression and spatial error models, the common factors are not considered. In this paper, for the first time, the existence of spatial dependence on economic growth of Iranian provinces during 1394-79 is tested and evaluated, using a combination of spatial auto regression models and spatial error models, and a combination of maximum likelihood estimation (MLE) and Common correlated effects (CCE). The CCE method is able to consider the role for common correlated effects. The results show that ignoring Common correlated effects contributes to inaccurate results. Significance of proxy variables used for Common correlated effects and lack of significance of variables related to spatial dependence indicate that existing dependence is due to the influence of Common correlated effects and economic growth data of Iran's geographical regions do not show spatial dependency at least at province’s level.