نقش ميكوريزا آربسكولار و ازتوباكتر كروكوكوم بر رشد و عملكرد ارقام مختلف لوبيا قرمز (.Phaseolus vulgaris L)

Role of Arbuscular Mycorrhizal and Azotobacter chroococcum on growth and yield of red bean cultivars (Phaseolus vulgaris L

امروزه در كشاورزي پايدار بر ثبات عملكرد گياهان زراعي در طولاني مدت با حداقل اثر بر محيط زيست تأكيد مي-شود. استفاده از كودهاي زيستي با هدف حذف يا كاهش قابل ملاحضه‌ اثر زيست‌محيطي جبران‌ناپذير ناشي از مصرف بي‌رويه نهاده‌هاي شيميايي در اكوسيستم‌هاي زراعي در سال‌هاي اخير مورد توجه قرار گرفته است. به‌منظور بررسي اثر كودهاي زيستي ميكوريزا و ازتوباكتر بر رشد و عملكرد ارقام لوبيا قرمز، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در سال زراعي 1395 در منطقه بيران‌شهر لرستان اجرا شد. عامل‌ها شامل تلقيح با گونه‌هاي قارچ ميكوريزا در دو سطح (تلقيح و بدون تلقيح)، مايه‌زني با باكتري ازتوباكتر در دو سطح (مايه‌زني و عدم مايه‌زني) و ارقام لوبيا قرمز شامل (توده بيران‌شهر، رقم اختر و گلي) بودند. نتايج نشان داد كه اثر هر سه عامل بر ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، طول غلاف، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، عملكرد دانه و عملكرد پروتيين دانه در سطح احتمال يك درصد و اثر متقابل سه‌گانه عامل‌ها بر ارتفاع بوته، عملكرد دانه و عملكرد پروتيين دانه در سطح احتمال پنج درصد معني‌دار شد. عملكرد دانه در توده بيران‌شهر، رقم اختر و گلي به‌ترتيب 5/56، 1/19 و 2/43 درصد افزايش يافت. بيشترين عملكرد دانه (90/2981 كيلوگرم در هكتار) در تيمار مايه‌زني ازتوباكتر×تلقيح ميكوريزا×رقم گلي با فرم بوته رونده و رشد نامحدود به‌دست آمد. با توجه به يافته‌هاي اين پژوهش، مي‌توان استفاده از كودهاي زيستي حاوي قارچ‌هاي ميكوريزا آربسكولار را به تنهايي و يا همراه ازتوباكتر كروكوكوم، در زراعت لوبيا قرمز توصيه نمود.

Today, the emphasis is on stable agricultural, the long-term stability of crop production with minimal impact on the environment. The use of biological fertilizers has been considered in recent years, with the purpose of eliminating or reducing many environmental impacts irreparable, caused by indiscriminate use of chemical-based agricultural ecosystems. To study the effect of Mycorrhizal and Azotobacter biological fertilizers on growth and yield of red bean, an experiment in crop year 2016 in Lorestan Beiranshahr, a factorial experiment was arranged in randomized complete block design with four replications. Parameters studied: mycorrhizal fungi at two levels (inoculated and no inoculated), inoculated with Azotobacter bacteria at two levels: (inoculated and non-inoculated) and red bean (Beiranshahr landrace, Akhtar and Goli Cultivars). The results showed the effect of three factors were significant at probability 1 percent level, plant height, number of pods per plant, pod length, number of seeds per pod, number of seeds per plant, seed yield and seed protein yield; an‎d the interaction of three factors (Azetobacter×Mycorrhiza×varieties) on plant height, seed yield and seed protein yield at 5 percent probability level. seed yield in Beiranshahr landrace, Akhtar and Goli Cultivars, increased 56.5, 19.1 and 43.2 Percent Respectively. The highest seed yield was obtained from the combined effect of Inoculation Azotobacter×Mycorrhizal inoculation×Goli Cultivar (298.90 kg. ha-1) plants with form the progressive and unlimited growth. According to the findings of this study, the use of biological fertilizers containing arbuscular mycorrhizal fungi alone or along with Azotobacter crocococcus can be recommended in red bean cultivation.