بررسي رقابت پذيري ژنوتيپ هاي مختلف گندم نان با علف هاي هرز و برخي تغييرات كمي و كيفي آنها در شرايط ديم و آبياري تكميلي

Evaluation of competitiveness of different wheat genotypes with weeds and their quantitative and qualitative changes in rainfed and supplementary irrigation

به منظور مطالعه رشد و عملكرد ژنوتيپ‌هاي مختلف گندم ديم در حضور علف‌‌هاي هرز و شرايط آبياري تكميلي، آزمايشي به صورت اسپليت پلات در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار در دو شرايط ديم و آبياري تكميلي به صورت مجزا در سال زراعي 1395-1394 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي ديم شيروان در استان خراسان شمالي به اجرا درآمد. وجين و عدم وجين علف هرز در كرت هاي اصلي و 20 ژنوتيپ برتر گندم ديم در كرت هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس مركب نشان داد، بين ژنوتيپ‌هاي مختلف گندم در تمامي صفات مورد مطالعه اختلاف معني‌داري وجود داشت. ميزان خسارت علف‌هاي هرز بر عملكرد دانه ژنوتيپ‌هاي مختلف گندم در شرايط آبي بيشتر از شرايط ديم بود. نتايج نشان داد ژنوتيپ‌هاي 12 و 17 بترتيب با نام‌هاي MOB/NE94406 BALANCO و SISABAN-4 بيشترين عملكرد دانه را در هر دو شرايط آبياري تكميلي و ديم در تيمارهاي با علف‌هرز و بدون علف‌‌هرز نسبت به ساير ژنوتيپ‌ها دارا بودند. بيشترين كاهش زيست‌توده علف‌هاي‌هرز مربوط به ژنوتيپ‌هاي 12 و 17 بود. بيشترين خسارت علف‌هاي هرز در كاهش عملكرد دانه، به ترتيب با 37 درصد در شرايط آبياري تكميلي و 26 درصد در شرايط ديم مربوط به ژنوتيپ 20 SOKOLL//SUNCO/2*PASTOR بود. كمترين ميزان خسارت علف‌هاي هرز در ژنوتيپ‌هاي 12 و 17 مشاهده گرديد كه بطور معني‌داري از ساير ژنوتيپ‌ها كمتر بود. براساس نتايج اين پژوهش، ژنوتيپ‌هاي مختلف گندم قابليت رقابت متفاوتي با علف‌هاي هرز در شرايط ديم و آبي دارند و همچنين، كنترل علف‌هاي هرز در شرايط آبي نسبت به ديم اهميت بيشتري دارد.

The competitiveness of 20 advanced wheat genotypes with weeds under rainfed and supplementary irrigation was studied as a split-plot experiment based on randomized complete block design with four replications at Shirvan Agricultural Research Station of North Khorasan in 2015-2016. The main plots included weed-free and weed-infest and subplots included 20 advanced wheat genotypes. Based on the compound analysis of variance results, a significant difference was observed between wheat genotypes in the all traits. Wheat growth and yield reduction by weeds under irrigated conditions was higher than in rainfed condition. Based on the results, genotypes 12 (MOB/NE94406 BALANCO) and 17 (SISABAN- 4), had the highest grain yield compared to the other genotypes in the supplementary irrigation and rainfed conditions in both weedy and weedfree treatments. The greatest reduction in biomass of weeds was related to genotypes 12 and 17. The most yield reduction by weeds in irrigation (37%) and rainfed (26%) conditions was related to genotype 20. The least yield reduction by weeds in both irrigation and rainfed conditions was created by genotypes 12 and 17 than other genotypes. Based on our research results, competitive ability of wheat genotypes with weeds is different under irrigated and rainfed conditions an also, weed control is more important in irrigated than rainfed conditions.