واكاوي تاثير برخي باورهاي كلامي بر تحليل تاريخ اسلام با رويكرد آسيب شناختي

ذهن روايتگر مورخ، هيچ گاه مانند آينه نبوده است كه رويدادها را بدون كمي وكاستي، تحليل و انعكاس نمايد. ازاين رو، ايده بي طرفي در تاريخ نگاري، نه شدني است و نه طرف داري دارد. در اين ميان، به نظر مي رسد پيش فرض ها و باورها، بيشترين تاثير را در اين باره داشته و باورهاي كلامي، عميق ترين اثر را در حوزه تاريخ نگاري ديني از خود به جاي گذاشته اند كه بي توجهي به عامل مذكور، پژوهش هاي تاريخي، به خصوص تحليل را با مشكل مواجه مي سازد. نوشتار حاضر، در پي پاسخ به سه پرسش اصلي ذيل مي باشد: 1. باورهاي كلامي چه تاثيري در تحليل رويداد هاي تاريخي دارند؟ 2. آيا راهكاري براي ارزيابي تحليلي نسبتا صحيح از ميان تحليل هاي كلام محور وجود دارد؟ 3. در بهره مندي از باورهاي كلامي چه موانع و آسيب هايي وجود دارد؟ در پاسخ بايد گفت كه دستاوردهاي پژوهش، حاكي از آن است كه تاثير باورهاي كلامي بر تحليل رويدادهاي تاريخي را در مباحثي مانند فرضيه سازي و توجيه و تاويل مي توان مشاهده نمود؛ چنان كه ارزيابي باورهاي كلامي و بررسي استحكام و خاستگاه آنها و توجه به شواهد و قراين تاريخي، كمك شاياني به تشخيص تحليل صحيح از غيرصحيح بر پايه باورهاي كلامي دارد. حصرگرايي، تعميم گرايي، بي توجهي به لبي بودن باورهاي كلامي، نبود مطالعات تاريخي درباره باورهاي كلامي و مسلم پنداري برخي باورهاي كلامي را مي توان از آسيب هاي استفاده از چنين باورهايي در حوزه تاريخ دانست كه در مقابل، توجه به خاستگاه باورهاي كلامي، لبي بودن باورهاي كلامي و مطالعات تاريخي، در كاستن اين آسيب ها موثر است.