پويايي عبور قيمت نفت بر شاخص‌ قيمت‌هاي داخلي در ايران

Dynamics of Oil Price Pass-Through into Iran’s Domestic Prices Index over Time

اقتصاد كشورهاي جهان همواره تحت تأثير قيمت نفت هستند، زيرا نفت به‌عنوان بزرگ‌ترين منبع تأمين انرژي كشورها محسوب مي­شود. ازاين‌رو، تغييرات قيمت نفت، سهم زيادي در تغييرات قيمت كالاها و خدمات دارد. هدف اصلي اين مقاله، بررسي پويايي­هاي عبور قيمت نفت بر شاخص قيمت­هاي داخلي ايران در طي زمان است. بدين منظور براي مدل‌سازي آن از دو مدل «خودرگرسيون با وقفه­هاي توزيعي (ARDL)» و «فضا-حالت (State Space)» طي دوره زماني 1369-1395 با تواتر فصلي استفاده شده است. نتايج مدل ARDL نشان مي­دهد در بلندمدت، عبور قيمت نفت روي شاخص قيمت­هاي داخلي (مصرف­كننده و توليدكننده)، مثبت و معني­دار است درحالي‌كه عبور كوتاه‌مدت جزئي قيمت نفت روي شاخص قيمت مصرف­كننده، بي­معني بوده ولي روي شاخص قيمت توليدكننده، مثبت و معني­دار است. همچنين نتايج مدل تحقيق با لحاظ شكست ساختاري نشان مي­دهد بعد از سال 1374، عبور قيمت نفت روي شاخص قيمت مصرف­كننده كاهش پيدا كرده است درحالي‌كه اين عبور قبل از اين سال، مقدار بيشتري داشته است. همچنين عبور قيمت نفت روي شاخص قيمت توليد­كننده، بعد از سال 1389 مثبت و معني­دار است درحالي‌كه اين عبور قبل از اين سال شكست، بي­معني بوده است. نتايج مدل فضا حالت نشان مي­دهد عبور قيمت نفت روي شاخص مصرف­كننده و توليدكننده در طي زمان يكسان نيست. به‌طوري‌كه در طي سال­هاي 1374 الي 1376 عبور قيمت نفت در سطح بالاتر و به‌صورت نوساني بوده است ولي بعد از سال 1379، اين عبور روي شاخص قيمت توليدكننده روند نسبتاً ملايم و مثبت را نشان مي­دهد و اين عبور در مقايسه با شاخص قيمت مصرف­كننده، در سطح بالاتري اتفاق افتاده است؛ بنابراين، در حالت كلي مي­توان نتيجه گرفت نوسانات قيمت جهاني نفت روي تورم اقتصاد ايران به‌عنوان يك كشور صادركننده نفت اثرگذار بوده و شدت اين اثرگذاري به شيوه مديريت درآمدهاي نفتي در داخل كشور بستگي دارد. به‌طوري‌كه نقش تأسيس حساب ذخيره ارزي در سال 1379 و صندوق توسعه ملي در سال 1390 در كنترل شدت نوسانات عبور قيمت نفت روي تورم، مشهود است. ازاين­رو، تأكيد بر نقش تثبيتي صندوق توسعه ملي به‌منظور جلوگيري از انتقال بار تورمي تغييرات شديد قيمت نفت بر تورم، از توصيه­هاي سياستي تحقيق حاضر براي برنامه­ريزان و تصميم­گيران اقتصادي كشور است.

The economies of the world are always affected by the oil price, because oil is considered as the largest energy source of countries. As a result, oil price changes will have a main role in goods and services price changes. The main purpose of this paper is studying the dynamics of oil price pass-through into domestic Prices index in Iran over time. For this purpose, two models i.e. “Auto-Regressive Distributed Lag (ARDL)”, and “State-Space” Models are used during the period of 1990 to 2017 with seasonal frequency. The results of the ARDL model show that the oil price pass-through into the prices index is positive and significant in the long run, while oil price pass-through into the consumer price index is insignificant in short run, but it is positive and significant into producer price index in short run. Also, the results show that after 1995 as a structural break point, the oil price pass-through into consumer price index has declined, but producer price index has increased after 2011. The results of the state-space model indicate that the oil price pass-through into the consumer and producer index is not same over time. So, the oil price pass through was higher and fluctuating during the 1995 to 1997, but after 2000, the pass through into the producer price index are a pretty mild and positive trend, and this pass through has happened at a higher level in comparison with the consumer price index. Therefore, in general, global oil price volatility has affected the inflation of Iran's economy as an oil exporting country, and its intensity depends on how oil revenues are managed within the country. As the role of establishing a Foreign Exchange Reserves in 2000 and the National Development Fund in 2011 is evident to control the intensity of fluctuations oil prices pass through into inflation. Therefore, the emphasis on the stabilization role of the National Development Fund in preventing the transfer of inflationary surges of oil price changes to inflation is one of the policy recommendations of this paper for economic planners and decision makers.