محاسبه انتشار تكنولوژي در بخش بالادستي صنعت نفت و اثر آن بر هزينه توليد نفت و گاز در ايران

Calculation Technology Diffusion in Upstream and It’s Effect on the Cost of Oil and Gas Production in Iran

در اين مطالعه اثر پيشرفتهاي تكنولوژيكي و تخليه مخزن در بخش بالادستي صنعت نفت ايران بر هزينه متوسط توليد، براي دوره زماني 1396-1346، مورد بررسي قرارگرفته است. براي اين منظور ابتدا روند انتشار تكنولوژي در دنيا، در دوره 2017-1953با استفاده از پنج متغير كه بيشترين تأثير را در فعاليت‌هاي بخش بالادستي نفت در دنيا داشته‌اند، محاسبه شده است. سپس با استفاده از روند به‌دست‌آمده و به كمك مدلهاي اقتصادسنجي، اثر پيشرفتهاي تكنولوژيكي و تخليه مخزن، بر متوسط هزينه توليد نفت و گاز در ايران، بررسي شده است. نتايج نشان ميدهند كه متغير تكنولوژي، در كنار ساير متغيرهاي توضيحدهنده رفتار هزينه، يك متغير مهم و تأثيرگذار در كاهش هزينه متوسط توليد در بخش بالادستي از دهه 1340 تا اواسط دهه 1360 بوده است. يكي از دلايل مشخص اين نتيجه، همسو بودن روند انتشار تكنولوژي در بخش بالادستي ايران با روند آن در دنيا تا سال 1368 مي‌باشد. علاوه‌ بر اين نتايج تخمين نشان ‌دادند كه از سال 1368 تا 1396، ميان تغييرات هزينه و سطح تكنولوژي دنيا در بخش نفت، به دلايل متعدد از جمله دلايل سياسي، جنگ، تحريم هاي اقتصادي عليه ايران و مشكلات مربوط به انعقاد قراردادهاي نفتي و عدم توجه كافي به موضوع انتقال تكنولوژي، هيچ ارتباط معناداري وجود ندارد. در اين دوره، ورود تكنولوژيهاي روز دنيا به ايران در بخش بالادستي محدود و ناكامل بوده و در نتيجه فرآيند اكتشاف، توسعه و توليد به كندي صورت پذيرفته و باوجود افزايش سرمايهگذاري واقعي،‌ هزينه متوسط توليد روندي افزايشي و با شتاب داشته است. در پايان نيز از يك رويكرد شبيهسازي ساده استفاده شده كه در آن رفتار هزينهاي توليد در دو سناريو مقايسه شده است. سناريوي اول، شرايط موجود يعني عدم ورود تكنولوژي به ايران از اواخر دهه 1360 و سناريوي دوم، استفاده از تكنولوژي روز دنيا مي‌باشد. نتايج اين شبيه‌سازي نشان مي‌دهند كه درصورت استفاده از تكنولوژي روز دنيا، هزينه متوسط توليد در ايران ميتوانست به مقدار قابل توجهي كمتر باشد و بهره وري در اين بخش در سطح بالاتري قرارگيرد. طبقه‌بنديJEL: O33، D24 ،Q49، L71

In this study, the impact of technological improvement and depletion in upstream sector on the average cost of oil and gas production in Iran is studied in 1967-2017. For this purpose, global technology diffusion trend is calculated, so five variables that have had the most effect on global upstream is considered. Using acquired trend for technology and taking other related determinants into account, average cost function for oil and gas production is estimated. Results show that technology variable has been an important and impressive variable in decreasing average cost until mid-1980s.One of the reasons has been the alignment of technology diffusion trend in upstream with the world up to year 1989. In other words, results show that there are no meaningful relation between cost alternation and the level of technology in upstream during 1989 to 2017 due to different reasons include: politics, war, sanctions, problems related to oil contracts and not enough attention to technology transfer. Entrance of world new technologies in Iran upstream sector has been limited and uncomplete and as a result EDP process has been slow and despite increasing real investment, average production cost has had increasing trend. Finally a simple simulation approach is considered and production cost function is compared in two scenarios. By comparing these two scenarios it is learned that the average cost in Iran could be considerably lower and efficiency could be much higher than now. JEL Classification:L71, Q49, D24, O33