آرايه هاي نمادين شيعي در مسجد جامع ورامين

Investigation of Shia symbols in the Jameh Mosque of Varamin

هنرهاي سنتي مانند گج بري، كاشي كاري و آجر كاري، در معماري ايراني به خصوص در معماري مساجد جايگاه ويژه اي دارد. از زمان ورود اسلام به ايران، شاهد دگرگوني وسيعي در شكل، محتوا و محل اجراي اين هنرها در معماري هستيم كه ناشي از بستر اجتماعي – مذهبي جوامع است. از زمان پيدايش اسلام در ايران شاهد تغييرات گسترده كالبدي و غيركالبدي در معماري مساجد بوده ايم. تعيير شكل آرايه ها در دوره هاي تاريخي مختلف تحث تاثير عوامل گوناگوني از جمله بستر سياسي- اجتماعي جوامع قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر توصيف و مطالعه آرايه هاي مسجد جامع ورامين به منظور شناشايي تفكرات مذهب شيعه و روند تغييرات در شكل و محتواي آن و بررسي تاثير بستر اجتماعي به عنوان يكي از عوامل دخيل در اين دگرگوني هاست. سوال هاي مطرح شده در اين پژوهش عبارتند از 1- نقوش منتسب به مذهب شيعه در مسجد جامع ورامين كدام اند؟2- بستر اجتماعي و حوادث تاريخي قرن هفتم آيا در بكارگيري آرايه هاي شيعي در مسجد جامع ورامين نقش دارد ؟ اين پژوهش به روش تاريخي- تحليلي با بررسي اسناد كتابخانه اي و مطالعات ميداني به گردآوري داده ها پرداخته است. پس از تحليل و جمع بندي به نتيجه گيري در مورد چگونگي تغييرات در شيوه اجرا ( گچ بري به اجر و كاشي كاري رنگي)، استفاده از نقوش طبيعي گياهي به شكل هندسي پيچيده و اسليمي، مضمون كتيبه ها ( استفاده از آيات قرآن، اسامي مقدس امامان و احاديث و ادعيه)، و محل كاربرد آرايه ها در فضاي داخلي مجاور محراب به فضاي بيروني پرداخته و در ادامه به ظهور و تقويت تفكرات شيعي در آرايه هاي خوشنويسي جهت تاكيد حكومت وقت بر مذهب شيعه را بيان مي كند.

Traditional arts such as plaster, tiling and brickwork are very important in Iranian architecture especially in mosque architecture. With the arrival of Islam in Iran, we have witnessed a great transformation in the form, content and place of the implementation of these arts in architecture, which is the result of the socio-religious context of the societies. Since the advent of Islam in Iran, we have witnessed extensive physical and non-structural changes in the architecture of mosques. Formation of arrays in different historical periods has affected the various factors, including the socio-political context of societies. The present study describes and studies the arrays of the Jameh mosque in Varamin in order to understand the thoughts of Shia religion and the process of changes in its form and content and to examine the effect of social context as one of the factors involved in this transformation. The questions raised in this study are: - What are the motifs attributed to the Shia religion in the main mosque of Varamin? 2. The social context and historical events of the seventh century. Is it involved in the use of Shi'i arrays in the comprehensive mosque in Varamin? The goal of this article is the study of designs which their symbolic aspects contain Shiite thinking. The research method is descriptive-analytical and published material is used. According to research finding we conclude on how to change the method of execution (plaster casting and color tiling), the use of natural plant designs in a complex and semantic geometric form, the theme of inscriptions (using Quranic verses, holy names Imams,and Hadiths), and the location of the use of arrays in the interior of the sanctuary to the outer space, and further elaborates and reinforces Shiite thought in calligraphic arrays to emphasize the rule of the time on Shi'a religion.