چكيده فارسي :
نقد ادبي كه در گذشته بدون داشتن معياري علمي و مشخص بيشتر در قالب نقد الفاظ و معاني اثري ادبي مطرح بود، از دوره قاجار و به ويژه پس از نهضت مشروطه در اثر عواملي چون امنيت و رفاه نسبي، تشويق شاعران درباري، ميل به تجدد، رواج نهضت ترجمه آثار ادبي و رواج كار انجمن هاي ادبي و انتشار روزنامه ها و مجلات متعدد، با رويكردي جديد و علمي تر نسبت به گذشته مورد توجه منتقدان و محققان قرار گرفت. ازآنجاكه مطبوعات در اين دوره در راستاي تنوير افكار عمومي نقشي بسزا ايفا مي كردند، در زمينه گسترش نقد ادبي با درج مقالات متعدد از نويسندگان منتقد نيز بسيار تاثيرگذار بودند و به عاملي مهم در رواج روحيه انتقادي و تاليف آثار برجسته ادبي تبديل شدند. در اين مقاله به شيوه توصيفي-تحليلي و با مروري بر اين نوع مقالات در نخستين مطبوعات ايران، انتقادات ادبي بر مبناي موضوع آنها در سه حوزه «بحث هاي نظري درباره نقد»، «نقد يك جريان يا نوع ادبي» و «نقد آثار ادبي» مشخص شده است تا نخستين تلاش ها در راستاي ارائه مفهومي صحيح از نقد علمي و جهت گيري هاي منتقدان ادبي در اين سه حوزه و در نتيجه نقش آنها در گسترش نقد علمي و عملي در دوره هاي بعد مورد بررسي قرار گيرد.
چكيده لاتين :
In the literary tradition of Iran, literary criticism was never conducted in a systematic wayand what remains bearing the title of “criticism” is mostly the result of the critic’s impression of the text which, instead of having a scientific approach, relies mostly on their literary taste. Starting from the end of Qajar period and with the various cultural and social developments at the time, criticism also experienced changes and literary critics attempted to involve scientific perspectives in their criticisms more and to avoid impression-based and idiosyncratic criticism. A growing number of press were utilized by literary critics of the time to publish their critical articles. Literary critiques published in the first Iranian press can be classified into three categories, namely theoretical discussions about literary criticism, criticism of a literary genre or trend, and criticism of literary works. In theoretical discussions, the critics elaborated on the literal and terminological definition of literary criticism and its purpose, and, outlining the necessary characteristics of a literary critic, focused on the relativeness of criticism, explaining its types, and role of the press in promoting literary criticism. In articles that focused on a particular literary genre or trend, criticism of modernists as well as of the research into literary works, and discussion of the nature of poetry and novel are more prominent. In criticisms of literary works, in addition to the content and verbal and literary features of the works, the critics sometimes focused on the moral and personal characteristics of the authors as well.
