پديد آورندگان :
صالح، ايمان سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، ياسوج - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان كهگيلويه و بويراحمد , كاويان، عطااله دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري - گروه مرتع و آبخيزداري , حبيب نژاد روشن، محمود دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري - دانشكده منابع طبيعي , جعفريان، زينب دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري - گروه مرتع و آبخيزداري
كليدواژه :
رسوب , رواناب مصنوعي , فسفات , نيترات
چكيده فارسي :
آلودگي غيرنقطه‌اي تهديد بسيار جدي براي آب‌هاي سطحي به خصوص در زمينه اوتروفيكاسيون است. نوارهاي حائل گياهي شامل گياهان خاصي مي‌باشند كه جريان قبل از ورود به آبراهه‌ها از آن‌ها عبور مي‌نمايد و اين موجب كاهش حجم رواناب، آفت‌كش‌هاي انباشته شده و ديگر آلاينده‌هاي جريان توسط نفوذ، جذب و انباشت رسوب مي‌گردند. بنابراين تحقيق حاضر با هدف بررسي تاثير مراحل فنولوژي گياه و نوع آلاينده‌ها بر كارايي نوارهاي حائل گياهي در نگهداشت آن‌ها به انجام رسيده است. اين پژوهش با استفاده از كرت‌هاي آزمايشي 10×1 متري و توليد رواناب مصنوعي با دبي حاصل از بارندگي با دوره بازگشت 100 سال و همچنين با استفاده از دو گونه گياهي وتيور و چمن بومي در منطقه لاليم ساري طي يك سال به انجام رسيد. نتايج نشان داد كه نوار حائل حاوي وتيور در مراحل رشد رويشي و گلدهي بهترين عملكرد را در كاهش آلاينده‌هاي موجود در رواناب دارد به‌طوري‌كه حجم رواناب، غلظت رسوب، نيترات و فسفات را به ترتيب تا 80%، 87%، 81% و 93% كاهش داد. همينطور اين كارايي براي نوار حائل حاوي چمن در مرحله رشد رويشي به حداكثر خود رسيد به‌طوري‌كه حجم رواناب، غلظت رسوب، نيترات و فسفات را به ترتيب تا 91%، 91%، 79% و 71% كاهش داد. همچنين نتايج نشان داد كه در ماه‌هاي انتهايي دوره آزمايش، ميانگين غلظت آلاينده‌ها افزايش و كارايي نوارهاي حائل گياهي در نگهداشت آلاينده‌ها كاهش يافت كه اين موضوع قابليت نوارهاي حائل گياهي در ايفاي نقش به عنوان منبع مواد مغذي و رسوب را نشان داد. بر اساس يافته‌هاي اين تحقيق، نوارهاي حائل گياهي مورد آزمايش دو ماه پس از كاشت گياهان تأثير قابل توجهي بر كاهش حجم رواناب و آلاينده‌هاي موجود در آن و در نتيجه حفاظت آب و خاك داشتند. از طرف ديگر به جهت انتقال مواد مغذي به همراه ذرات ريزدانه رسوب، ارتباط مستقيمي بين كاهش نيترات، فسفات و رسوب معلق مشاهده گرديد.
چكيده لاتين :
Non-point source pollution is considered as a serious issue, especially in the field of eutrophication for
surface waters. Vegetative buffer strips include a specific plant being passed by flow before entering the
waterways, so it causes to reduce runoff volume, deposited pesticides and other pollutants of the flow
through infiltration, absorption and sediment deposition. The present study has been carried out with aim
to investigate the effect of pollutant type on the efficiency of vegetative buffer strips to reduce sediment
transport. This study was conducted using 1×10 experimental plots and producing artificial runoff with a
discharge rate as much as precipitation with 100-year return period as well as two plant species of vetiver
grass and native turf grass during one year in Lalim region of Sari, Mazandaran, Iran. According to the
results, vetiver buffer strip reaches its maximum efficiency of pollutants removal at phenological stages
of vegetative growth and flowering; so that, runoff volume, sediment, nitrate and phosphate concentration
were reduced by 80%, 87%, 81% and 93%, respectively. Also, this efficiency reached its maximum amount
for the turf-grass buffer strips at vegetative growth stage; so that, runoff volume, sediment, nitrate and
phosphate concentration were reduced by 91%, 91%, 79% and 71%, respectively. The mean concentration
of the pollutants increased and the efficiency of vegetative buffer strips was reduced in the last months of the
experiment those which showed the capability of vegetative buffer strips to play as a role as the source of nutrients and sediment. According to the findings, the studied vegetative buffer strips considerably affected
the pollutants removal as well as runoff volume reduction and consequently water and soil conservation
after two months. On the other hand, a strong correlation was observed among nitrate, phosphate and
sediment removal; because, the nutrients are attached to the fine sediments.
