رهيافتهاي جامعه‌شناختي نقشهاي اجتماعي زنان در نهادهاي مدينه النبي در صدر اسلام

Sociological approaches to the social roles of women in Medina Institutions at the beginning of Islam

نهادهاي اجتماعي در جامعۀ اسلاميِ عصر نبوي، در حالي شكل گرفتند كه ناظر به مكانت زنان و حضور آن­ها در عرصه‌هاي مختلف بود. اعطاي ارزش‌هاي انساني به زنان و افزودن موقعيت اجتماعي آنان در جامعۀ اسلامي، سبب شد تا هنجارهاي اسلامي منطبق با ارزش­هاي قرآني، متكي بر آموزه‌هاي الهي ناظر به ترفيع جايگاه زنان در جامعه مطرح شود. رفع موانع حضور اجتماعي زنان و برداشتن ممنوعيت‌هاي اجتماعي و تصحيح تصورات جاهلي دربارۀ زنان سبب شد تا عرصه‌هاي اجتماعي جديدي براي حضور فعال زنان گشوده شود و تحقيرهاي عصر جاهلي، جا را به ارزش‌هاي انساني و تشويق ­هاي فرهنگي دهد كه همين عامل سبب شد تا در عرصه‌هاي مختلف اجتماعي اعم از علمي ـ فرهنگي، حكومتي ـ سياسي و نظامي و اقتصادي بانوان حضوري همدلانه و فعال بيابند. بر اين اساس، مقالۀ حاضر تلاش دارد تا با رهيافتي تاريخي و جامعه­شناختي، ضمن بررسي نقش‌هاي محقق زنان در تاريخ عصر نبوي، با تصورات متكي بر نقش‌هاي محول قرآني و نبوي، حضور آن­ها را در توسعۀ نهادهاي اجتماعي مدينه ­النبي معرفي و عوامل مؤثر بر رشد تكاپوهاي فرهنگي و اجتماعي زنان در اين عرصه را با روش توصيفي ـ تحليلي بازشنايي كند و به پرسش ­هاي مطرح پاسخ دهد.

Social institutions in the Islamic society of the Prophet era were formed while observing the position of women and their presence in various fields. Granting human values to women and enhancing their social standing in Islamic society, has led to the emergence of Islamic norms in line with Qoranic values, based on divine teachings concerning the promotion of women's status in society. Removing barriers to women's social presence and removing social prohibitions and correcting ignorant assumptions about women have opened up new social arenas for women's active participation and the humiliation of the ignorant age has given way to human values and cultural encouragement, which has led to empathetic and active women in various social aspects such as scientific, cultural, governmental, political, and economic spheres. Accordingly, this thesis attempts to study the role of women in the history of the Prophet's era, based on Qoranic and prophetic roles, and to identify their presence in the development of Medina's social institutions and factors affecting them and describe the growth of women's cultural and social struggles in this field through a descriptive-analytical approach and answer the questions.