ارزيابي اثرات اجتماعي - اقتصادي پروژه‌هاي آبخيزداري اجرا شده از ديد ذينفعان (مطالعه موردي: حوزه آبخيز حسن ابدال - استان زنجان)

Socio-Economic Impact Assessment of Watershed Management Implementations from the Viewpoint of Stakeholders Case Study: Hasan Abdal Basin- Zanjan Province

طرح‌هاي آبخيزداري نقش مهمي را در مديريت منابع خاك و آب در جهان ايفا مي‌كنند. در بسياري از كشورهاي در حال توسعه، طرح‌ها و پروژه‌هاي مديريت آبخيز بدون حضور آبخيزنشينان طراحي و اجرا مي‌شود. در اين تحقيق پارامترهاي مهم اجتماعي و اقتصادي، موثر بر عمليات آبخيزداري از ديدگاه آبخيزنشينان بررسي مي‌شود. اين پژوهش به روش توصيفي و تحليلي انجام گرفته است. حوزه آبخيز حسن‌ابدال در شهرستان زنجان به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. براي جمع‌آوري اطلاعات ميداني، از پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماري اين تحقيق كليه سرپرستان خانوارهاي بهره‌بردار و ساكن اين حوزه بودند. از ميان آنان با استفاده از جدول مورگان، 160 نفر با روش تصادفي ساده مورد پرسشگري مستقيم قرار گرفتند. براي تجزيه و تحليل از آزمون‌هاي كروسكال واليس و مقايسه ميانگين‌ها استفاده شد. از مهمترين دستاوردهاي پروژه ارتقاي مشاركت ذينفعان، كنترل سيلاب، كاهش مهاجرت، افزايش درآمد كشاورزي و دامداري است. نتايج نشان داد كه طرح‌هاي اجرا شده نتوانسته سبب افزايش قابل قبولي در سطح اراضي كشاورزي، باغي و مرتعي شود. به طور كلي نگرش مردم به اجراي عمليات مثبت ارزيابي شد و اجراي طرح‌ها بر ارتقاء دانش ذينفعان موثر بوده است.

Watershed management implementations play an important role in soil and water resources conservation. In many developing countries, watershed management practices and planning are usually performed without the participation of stakeholders. In this research, in order to investigate on the effects of watershed management implementations from the viewpoint of stakeholders, the social capital, financial capital and natural capital parameters were studied. The method of this study was descriptive and analytical. As the case study area, Hasan Abdal watershed in Zanjan Province was selected. Collecting the field data was accomplished with questionnaire. The statistic population of this research was all the residents and heads of stakeholder's families that were living in this watershed. Among them, using Morgan table, 160 people were randomly asked directly and filled out the questionnaire. The Kruskal-Wallis test and error estimation coefficients were used for data analysis. The results show that main achievements of Watershed management implementations were the improvement of Stakeholder participatory, flood control, reducing the migration, and increase in agricultural and husbandry income. The implemented projects have not a positive impact on the area of agricultural land, Gardens, and rangelands.The people's attitude towards the implementation of positive watershed plans has been evaluated. The implementation of the plans has been effective in promoting stakeholder knowledge.