تحليل بن‌مايه‌هاي اساطيري گياه و درخت در فرهنگ مردمان كهگيلويه ‌و بويراحمد

Analyzing mythical content of plant and tree among Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad people

تقدس درخت و گياه از ديرباز تا امروز سبب شده است تا در اساطير، ادبيات و فرهنگ ‌عامه بر جلوه ­هاي گوناگون آن اشاره شود. در فرهنگ مردمان كهگيلويه ­و بويراحمد، بن­ مايه­ هاي اساطيري درخت و گياه مانند اعتقاد به درمانگري آن، سوگند خوردن، آيين خوشبو كردن خانه ­ها و نماد مرگ و زندگي بودن آن در اشعار محلي و آيين­هاي اين مردمان نمودي آشكار دارد. هدف اين پژوهش، تحليل بن­ مايه ­هاي اساطيري گياه و درخت در فرهنگ مردمان كهگيلويه ­و بويراحمد و توجه به جنبه­ هاي ادبي اين بن­ مايه ­ها در اشعار محلي آن‌هاست. اين پژوهش به ­شكل بنيادي، بر پايۀ مطالعات كتابخانه ­اي ـ ميداني و به روش تحليل محتوا انجام ‌شده است. بسياري از بن­ مايه­ هاي گياهي مانند گيسو­بُران، معطر كردن خانه با دود گياهان، اعتقاد به شفابخشي گياهان در فرهنگ مردمان كهگيلويه ­و بويراحمد، نمودي اساطيري دارند كه در فرهنگ ايران باستان يافت مي­شوند. عمل سوگند خوردن به درخت، بيشتر از سوي كشاورزان و با تأكيد بر سبزي آن و در اثبات درستي سخن خود است. آن‌ها براي خوشبو كردن فضاي خانه­ ها و همچنين، براي درمان بيماري­ها از گياهان كوهي استفاده مي­كنند كه سبب دور شدن شياطين به اعتقاد اين مردمان مي­شود. زنان اين مردمان در مراسم سوگواري، موي سر خود را براي مرگ عزيزان پس از گشودن بريده و در زير درخت دفن مي­كنند كه نمادي از مرگ است. پس از گذشت يك سال و با رشد موهايشان امكان ازدواج مجدد را براي خود فراهم مي­كنند. همچنين، آن­ها موي سر و ناخن خود را زير درخت بلوط براي باروري، دوري از بيماري و جادو دفن مي­كنند.

The sanctity of tree and plant has long been at the center of myths, literature and folk culture in all its forms. Among Kohgiluyeh and Boyerahmad people, the mythical contents of tree and plant, such as their belief in healing, swearing character of plant and tree and its role in rejuvenation of the houses and finally its symbolic image which is the parade of death and life in the local poems and the rituals of these people are remarkably obvious. The purpose of this study is to analyze the mythological themes of plants and trees in Kohgiluyeh and Boyer Ahmad peoples' culture and to pay attention to the literary aspects of these themes in their local poems. This research is fundamental in form conducted based on field library studies and content analysis method. Many herbal contents such as Gisu-Borān , their healing and fragrant characters for patients and houses in the culture of Kohgiluyeh and Boyer Ahmad have mythical manifestations found in ancient Iranian culture. The act of swearing to tree comes mainly from farmers, highlighting its vegetation and proving their speech. They use mountain plants to refresh their houses and cure diseases driving out the demons they believe in. During the mourning ceremony, the women cut their hair while the death of their relatives and buried it under a tree, symbol of death. After a year, with the growth of their hair, they can remarry. In addition, they bury their hair and nails under oak trees to promote fertility and to prevent illness and magic.