امكان سنجي نظريه بسيح منابع در انقلاب هاي تونس و ليبي

The Testing of Chalmers Johnson's Theory with the Revolutions of the Islamic World

مطالعه انقلاب هاي سياسي و اجتماعي از مهم ترين حوزه هاي پژوهشي در علوم اجتماعي است. وقوع انقلاب ها در جوامع، زمينه مناسبي براي تحقيقات علمي و اصلاح نظريه هاي انقلاب به وجود آورده است. از اينرو متفكران اجتماعي و جامعه شناس همواره تلاش مي كنند، علل وقوع جنبش هاي احتماعي انقلاب ها را كشف كنند. حاصل تلاش علمي آنها تدوين نظريه هاي مختلفي براي تبيين اين پديده ي اجتماعي است. تا دهه هاي پيش، توجه نظريه پردازان جامعه شناس و علوم سياسي، به مطالعه انقلاب هاي كبير معطوف بود، اما با انقلاب اسلامي در ايران، ضعف نظريات در تبيين انقلاب ها آشكار شد. اين امر موجب تحول و چرخش در زمينه مطالعات انقلاب هاي جديد گشت. از حمله نظريات مهم در زمينه تبيين انقلاب، مي توان به نظريه بسيح منابع چارلز تيلي اشاره كرد، كه از مهمترين نظريه هاي ساختاري انقلاب است. ون بسيج منابع مدعيان جديد قدرت در جامعه مي داند. اين مسيله در انقلاب هاي تونس و ليبي به خوبي مشهود است. هدف اين مقاله بررسي زمينه هاي انقلاب در كشورهاي تونس و ليبي، با استفاده از الگوي بسيج منابع است. همچنين يافتن پاسخي براي اين پرسش؛ كه انقلاب هاي تونس و ليبي تا چه ميزان با نظريه مذكور هماهنگي دارد؟ يافته ها نشان مي دهد، اين انقلاب ها به ميزان قابل توجهي از الگوي تيلي تبعيت مي كنند. انقلاب تونس و ليبي در مرحله بسيج منابع، تابع الگوي مورد نظر تيلي هستند، و در وضعيت انقلابي با بسيج منابع به هدف خود كه همان سرنگوني نظام حاكم بود، رسيدند. اين پژوهش با روش توصيفي تحليلي و بر پايه گزارش هاي روزنامه ها و كتب نوشته شده است.

Abstract The testing of the theories presented about the causes of the formation of revolutions is one of the important and relevant issues in the field of research on political sociology. One of the theories about the phenomenon of revolution is the theory of the revolutionary transformation of Chalmers Johnson. The question is that how much Johnson's theory is compatible with the revolutions that took place in the world and to what extent this theory is capable of explaining the causes of the occurrence of these revolutions. In this study, three Iranian, Egyptian and Libyan revolutions in the Islamic world has been investigated. The present paper seeks to test Johnson's theory of revolutionary transformations in the three countries. According to this study, it can be concluded that from the three factors mentioned by Johnson, two factors, including inequality and accelerating factors, are partially applicable to these revolutions, But the elites rigidity factor, with the exception of the Libyan revolution, is not compatible with the other two revolutions, and therefore Johnson's theory does not have the power to explain these revolutions.