عنوان به زبان ديگر :
A Study on the Images of Viziers in Iranian Written Folktales: The Cases of Darab Nama Tarsusi, The Story of Hamza, Amir Arsalan Namdar
كليدواژه :
قصۀ عامه , كنش و منش وزيران , دارابنامۀ طرسوسي , حمزه نامه , امير ارسلان نامدار
چكيده فارسي :
در اين پژوهش كه به صورت توصيفي ـ تحليلي و مطالعۀ كتابخانه‌اي به شيوۀ اسنادي صورت گرفته است، پژوهشگران سه قصۀ دارابنامۀ طرسوسي، حمزه نامه و امير ارسلان نامدار را برگزيده‌اند. دليل گزينش اين قصه‌ها، علاوه بر ناموري آنها، ميزان بسامد كاركرد وزيران در آنها بوده است. هدف از اين پژوهش، بازنمايي سيماي وزيران در نقش يكي از مهم‌ترين كنشگران قصه هاي عامه است تا بدانيم آنان در روند قصه چه رفتارهايي را انجام ميدهند و اين كنشها تا چه ميزان در روند قصه تأثيرگذار است. بهتبع اين اهداف، پرسشهاي پژوهش اين است كه چه دسته بندياي از كنشهاي وزيران در قصه هاي عاميانۀ فارسي ميتوان به دست داد و اين نقش ها برخاسته از چه مسئله يا مسائلي است. آيا بازتاب رخدادها تاريخي و اجتماعي است يا اينكه اين نقشها به صورت ثابت و تيپيك در همۀ قصه ها يكسان تصوير ميشود. نتايج پژوهش نشان داد كه وزيران در دو طيف قرار مي‌گيرند: يكي موبد ـ وزير است و ديگري سپاهبد وزير. از اين منظر نقش وزير نخستين مشاور فرهنگي، اجتماعي و قضايي است و ديگر وزير مشاور نظامي (وزير جنگ) است. بر اساس اين دسته‌بندي، وزير نخست (موبد ـ وزير) كردارهايي همچون طالع‌نگري، عقدِ ازدواج، سفارت، ميانجي‌گري، خواب‌گزاري، رايزني سياسي، درمانگري و طلسم و طلسم‌گشايي را به انجام مي‌رساند و ديگر وزير بيشتر به صورت رايزن نظامي و در مواردي توطئه‌گري و خيانت خود را نشان مي‌دهد. تفاوت وزيران قصۀ امير ارسلان نامدار با وزيران دو قصۀ ديگر در اين است كه دسته‌بندي ذكرشده در باب اين وزيران به كار نمي‌رود. در اين قصه وزير به صورت وزير دست راست و وزير دست چپ تصوير ميشود كه وزير دست راست خوشقلب، مصالحه‌گر، پاك سرشت و البته، هواخواه قهرمان قصه است و ديگر وزير، فردي بدسرشت، توطئه‌گر و ضد قهرمان است. دو قصۀ نخست داراب‌نامه و حمزه نامه به شدت بازتاب دهندۀ رخدادهاي تاريخي و اجتماعي دورۀ ساساني است و قصۀ امير ارسلان مربوط به دورۀ معاصر (دورۀ قاجار) است.
چكيده لاتين :
This study is based on the descriptive-analytic library method. Three tales
were selected for this study: Darab nama Tarsusi, Hamza nama, and Amir
Arsalan Namdar. Three motifs were considered in this regard: Darab Nama
has a mythical, epical, and historical motif; Hamza Nama has an epicalreligious
motif; and the motif of Amir Arsalan Namdar is romantic. The
study, on the one hand, aims to investigate what categories of viziers' actions
could be extracted from the Iranian folk stories and the factors which play
role in this regard, and on the other, to pursue if these actions reveal any
historical and social events or they are typical actions throughout the stories.
The results of the study showed that there are two kinds of vizier; one kind is
"Mobad-vizier" and another is "Sepahbad-vizier". From this point of view,
the first one is cultural, social and juridical consultant and the second one is
martial consultant. These two kinds of viziers are present in Darab Nama and
Hamza Nama. Based on this dual division, the first vizier (Mobad-vizier) has
roles such as fortune telling, wedding ceremony, ambassadorship,
intercession, dream interpretation, political advisor and magic works. The
other vizier, however, is a martial consultant and sometimes shows his
treachery and skullduggery. Viziers in the story of Amir Arsalan Namdar are
different from viziers in the other two stories. In this story, viziers are
categorized as "vizier on the right hand" and "vizier on the left hand". Often
the right-hand vizier is a well-mannered, kind-hearted, well-natured person
and naturally the supporter of the main hero of the story. The other one,
however, is an evil-minded, wicked conspirator and anti-hero. Lastly, it
could be mentioned that Hamza nama and Darab nama are reflecting the
social and historical events of the Sasanid era, while Amir Arsalan is related
to the Qajar period.
