حاشيه‌نشينان شهري و تجربۀ رنج اجتماعي (محلۀ نايسر شهر سنندج)

Urban Slums and the Experience of Social Suffering (Case Study: Nayssar in Sanandaj

پژوهش حاضر مي­ كوشد با تأكيد بر مفصل­ بندي­ اي ديالكتيكي از سويه­ هاي اجتماعي، تاريخي و فضاييِ برساختِ حاشيه­ نشينان به مطالعۀ تجربۀ رنج اجتماعي در ميان ساكنان يكي از بزرگ‌ترين محلات حاشيه­ اي شهر سنندج (نايسر) بپردازد. بنيان مفهومي ـ نظريِ كار براي نزديك ­شدن به ميدان مطالعه و تحليل تجربي آن نوعي پرداخت انتقادي ـ تاريخي به فضا و پيونددادن فضا به زيست ­بومِ اجتماعي است. اين مطالعۀ تجربي، در بُعد روش­ شناختي، بر روش‌شناسي كيفي و مشخصاً بر اتنوگرافي انتقادي تكيه كرده است. نتايج تحقيق نشان مي­دهد كه «دلزدگي از محله»، «رهاشدگي»، «بي‌اعتمادي» و «احساس استيصال در تغيير وضعيت» ازجمله مضامين مرتبط با رنج اجتماعي در ميدان مطالعه است. همچنين «شيوۀ تصاحب املاك»، «عملكرد سازمان­ه اي خدماتي شهري» و «ناتواني خود حاشيه‌نشيان نايسر» محوري‌ترين عوامل مرتبط با سلسله­ مراتب سلطه است كه تداوم وضعيت را موجب مي‌شوند. از يافته ­هاي تحقيق مي­ توان اين­گونه استنتاج كرد كه ساكنان اين محلۀ حاشيه ­اي پتانسيل آن را دارند كه در چارچوب آموزۀ «حق به شهر» ظرفيت ­ها و توان­ هاي بالقوۀ خود را شكوفا سازند و در جهت بازپس‌گيري شهر از سلب‌مالكيت‌كنندگان گام بردارند. به ­بيان­ ديگر، توان آن را دارند كه به­ سمت بازپس‌گيري فضاي اجتماعي زندگي­شان از منطق سرمايه و سلطۀ ارگان­ هاي دولتي حركت كنند و موجبات مديريت همگاني محله را براي خود فراهم سازند.

The main goal of this article is to explicate the experience of social suffering in urban slums through a dialectic structure of social, historical, and spatial aspects of the construct of people living in urban slums. The study of slums requires a theoretical framework which emphasizes on the social aspects of life in such spaces. A slum is a highly populated urban residential area consisting mostly of closely packed, decrepit housing units in a situation of deteriorated or incomplete infrastructure, inhabited primarily by impoverished people. This research studies a slum called Naysar near Sanandaj city. Through critical ethnography, and by relying on concepts of “Social Suffering” and “The Space of Representation”, we study the lived experience of suffering of inhabitants. The findings show that there is a great degree of “Feeling Distaste for the Neighborhood”, “Distrust”, “Abandonment” and “Inability to Change the Situation” among inhabitants. These all are terms related to social suffering. Some other terms related with the hierarchy of domination are “Property Acquisition”, “The Functions of Urban Organization” and “the Disability of Inhabitants”. Finally, according to critical urban theory, “The Right to City” is the main concept which clarifies the situation of subaltern excluded people in slums. In slums like Naysar, a social movement is needed to resist the power of capital and interventions of state organizations in order to re-appropriate the urban spaces to subalterns.