تبيين نظريهٔ احساس شلايرماخر در بستر پلوراليسم ديني و نقد آن از منظر نهج‌البلاغه

Explaining Schleiermacher's Theory of Feeling in the Context of Religious Pluralism and its CriticismAccording to Nahj al-Balagha

پلوراليسم يكي از انديشه‌هاي برآمده از انديشه تنوع اديان در كلام مسيحي است كه دين را به تجربه ديني تقليل مي‌دهد. يكي از انواع نظريات در باب تجربه ديني نظريهٔ احساس شلايرماخر است. در اين نظريه بر جنبه شهودي و عاطفي دين تأكيد مي‌شود و دين امري مستقل در تجارب انساني و فاقد بعد معرفتي تلقي مي‌گردد. در اين نوشتار ضمن تبيين نظريهٔ احساس شلايرماخر، به اشكالات وارد بر آن بر اساس تعريف دين و رابطه دين با عقل و احساس پرداخته مي‌شود و از منطق حاكم بر نهج البلاغه در ارائه روش صحيح دينداري و مؤلفه‌هاي اساسي آن بهره‌گيري مي‌شود. روش پژوهش توصيفي – تحليلي است و نتايج حاكي از آن است كه نظريهٔ احساس شلايرماخر تببين دقيق و جامعي از مبنا و غايتِ فعل ديندارانهٔ انسان ارائه نمي‌دهد. در مقابل، نگرش اسلامي نسبت به اصل مقوله دين، رويكردي است كه طبق آن مصنوع بودن دين توسط خدا و نظارت آن بر حوزه باورها و اعمال در اولويت توجه است. در اين رويكرد تعادلي منطقي و مفهومي نسبت به وجود عقل و احساس در بطن دين نمايان است.

Pluralism is one of the ideas emerging from the diversity of religions in Christian theology that reduces religion to a religious experience. One of the theories about the religious experience is Schleiermacher's theory of emotion. The theory emphasizes the intuitive and emotional aspect of religion, and religion is seen as independent of human experience and lacks the epistemic dimension. In this article, while explaining Schleiermacher's theory of emotion, it deals with its problems based on the definition of religion and the relationship among religion, reason, and emotion, and uses the logic of Nahj al-Balagha to present the correct method of religiosity and its essential components. The research method is descriptive-analytical and the results indicate that Schleiermacher's feeling theory does not provide a comprehensive explanation of the basis and end of the human religious act. In contrast, the Islamic view of the principle of religion is an approach that prioritizes religion's artifact by God and its control over beliefs and practices. In this approach, there is a logical and conceptual balance to the existence of reason and feeling within religion