مفهوم‌شناسي واژۀ «حديث» و «احاديث» در قرآن كريم

Study of the Concepts of “Ḥadīth” and “Aḥādīth” in the Holy Quran

واژۀ «حديث» از واژگان پركاربرد قرآن كريم به شمار مي‌آيد و واژۀ «احاديث» نيز در چندين آيه و البته تنها در قالب دو تعبير «جَعَلْناهُمْ أَحاديث» و «تَأْويل الْأَحاديث» به كار رفته است. اين پژوهش با روش توصيف و تحليل ادبي، دو واژه «حديث» و «احاديث» را در فرهنگ عرب و قرآن مجيد مورد بررسي قرار داده و به اين نتيجه دست يافته است كه واژۀ «حديث» نه به معناي مطلق سخن، بلكه به معناي سخني است كه در بر دارندۀ رخداد يا حادثه‌اي باشد و اين معنا در تمام استعمالات قرآني اين واژه مشاهده مي‌شود. واژۀ «أحاديث» نيز در اصل به عنوان جمع قياسي واژۀ «أحدوثۀ» وضع شده است كه به معناي حادثه و رخدادي است كه بين مردم بر سر زبان‌ها افتاده باشد. در قرآن كريم نيز تعبير «جَعَلْناهُمْ أَحاديثَ» در سياق نكوهش برخي امت‌ها، به عذاب و تبديل شدن آنها به حكايت‌ها و داستانهايي كه بر سر زبان مردم جريان دارند اشاره دارد و تعبير «تَأْويل الْأَحاديثِ» بر خلاف تفسير مشهور كه آن را به تعبير خواب و رؤيا معنا كرده‌اند، به معناي شناخت سرانجام و عاقبت حوادث و وقايع روزگار است.

The term “Ḥadīth”(حديث) is of the commonly used vocabulary of the Holy Qur’an, and the term “Aḥādīth” (احاديث) also occurs in several verses and, of course, only in the form of two expressions of “Jaʻalnāhum Aḥādīth” (جعلناهم احاديث) and “Taʼwīl al-Aḥādīth” .(تاويل الاحاديث) Based on the literal analytical descriptive method, the present paper examined the two words “Ḥadīth” and “Aḥādīth” in Arabian culture and the Holy Qur’an and concluded that the word “Ḥadīth” does not mean absolute speech, but also it involves a speech containing an event or incident, found in all Qur’anic usages. The term “Aḥādīth” is also put originally as the analogical plural of the term “Uḥdūthah” (احدوثه, which means an event or incident that has been famous among people. In the Holy Qur’an, the expression “Jaʻalnāhum Aḥādīth” (جعلناهم احاديث), in negative context, refers to the torment of some nations and their transformation into well-known stories and tales, and the expression “Taʼwīl al-Aḥādīth” (تاويل الاحاديث)on contrary to the popular interpretation translating it into dreams, is intended for the end and outcome of events.