كليدواژه :
متون عرفاني , درخت , جهان هستي , استعاره مفهومي
چكيده فارسي :
در جستار حاضر، استعارۀ مفهومي «جهان هستي، درخت است» در سه متن عرفاني انسان كامل عزيزالدين نسفي، مرصادالعباد نجم‌الدين رازي و معارف بهاءولد بررسي مي‌شود. پرسش‌هاي پژوهش عبارت‌اند از: 1. نويسندگان اين آثار كدام‌يك از دريافت‌ها و تجربه‌هاي عرفاني ـ انتزاعي خود را دربارۀ عالم هستي با بهره‌گيري از قلمرو مبدأ درخت تبيين كرده‌اند؟ 2. از انطباق ميان حوزۀ مبدأ و مقصد در استعارۀ مفهومي مورد بحث، چه جفت‌هاي متناظري شكل گرفته است؟نگارندگان براي پاسخگويي به اين پرسش‌ها، ابتدا به شيوۀ استقرايي متن‌هاي مورد مطالعه را واكاوي و شواهد كاربرد استعارۀ مفهومي «جهان هستي به‌مثابۀ درخت» را استخراج كردند. سپس به شيوۀ توصيفي ـ تحليلي به بررسي داده‌هاي پژوهش پرداختند. دستاورد تحقيق بيانگر آن است كه نويسندگان يادشده از اين استعارۀ مفهومي به‌منظور بيان مفاهيمي چون مبدأ آفرينش، توحيد ذاتي، انسان كامل، بلوغ و حريت، مبدأ ارواح، مبدأ عالم، وحدت وجود، مرگ و معاد استفاده كرده‌اند. بعضي از جفت‌هاي متناظري كه در اين آثار، از نگاشت درخت و اجزا و عناصر مربوط به آن بر پديده‌هاي انتزاعي عالم هستي حاصل مي‌شود عبارت‌اند از: «درخت/ جهان، آفرينش و هستي، زمين و آسمان (مجازاً دنيا)، جسم انسان»، «ميوه/ انسان، حضرت محمد (ص)، روح انسان»، «تخم/ عقل اول، روح محمدي، گوهر ذات الهي»، «رسيدن و پختن ميوه/ رسيدن آدمي به كمال» و «جداشدن ميوه از درخت/ مفارقت روح از جسم».
چكيده لاتين :
The conceptual metaphor of “the universe is a tree” in three mystical texts of the Perfect Man by Azizedin Nasafi, Morsad al-Abad by Najm al-Din Razi and
Education by Baha'valad will be examined in this paper. The research questions are:
a) Which of their mystical-abstract experiences about the universe have the authors
elucidated deploying the territory of the tree? b) What corresponding pairs have
been shaped through interaction between the source and target domains in the
conceptual metaphor? To answer the questions, the researchers initially examined
the texts inductively and extracted instances of application of the conceptual
metaphor, "the world as a tree". The research data was then analyzed using
descriptive-analytical method. The findings indicate that the authors have utilized
the conceptual metaphor to express concepts like the origin of creation, inherent
monotheism, perfect man, puberty and liberation, the origin of spirits, the origin of
the universe, the unity of existence, death, and resurrection. Some of the
corresponding pairs in the studied works are derived from mapping tree and its
components onto the abstract phenomena of the universe, including “tree/universe,
creation and existence, earth and sky (metaphor for world), human body”,
“fruit/human, the Prophet Mohammad (PBUH), human soul”; “seed/first intellect”;
“Mohammadi soul; sublime divine essence”; “fruit growth and ripening/reaching
perfection by human”; and “fruit separation from tree/detachment of soul from
body”.
