گفتمان شيعه در آراء علامه مجلسي؛ ساختارهاي فرصت سياسي و موقعيت سوژگي

علامه مجلسي (1037-1110ق)، يكي از دانشمندان برجسته شيعه است كه در آراء او، نظام معنايي مشخصي براي سامان زندگي روزمره شيعه در دوره غيبت تدوين شده است. صورت‌بندي يك نظريه اجتماعي ـ سياسي در جهت تشكل و سامان‌دهي جامعه شيعه در انديشه وي اهميت اساسي دارد. سؤال اين است كه علامه مجلسي اين صورت‌بندي را براي شيعيان در عصر غيبت چگونه ترسيم كرد؟ اين مقاله با استفاده از نظريه ساختار فرصت‌ سياسي و تحليل گفتمان، اين فرضيه را آزمون مي‌كند كه علامه با استفاده از فرصت­هاي ساختار سياسي در دوره دو پادشاه آخر صفوي يعني شاه‌سليمان و شاه‌حسين، دست به صورت‌بندي و تثبيت نظام گفتماني شيعه زد. اين گفتمان داراي سه لايه است: وي در لايه اول، اغيار گفتماني شيعه را متمايز و بازنمايي مي­ نمايد. در سطح دوم، فقه فردي و احكام ساحت زندگي خصوصي و عمومي شيعه را مطرح مي‌سازد و در لايه سوم نيز فقه سياسي و الگوي كنش سياسي براي عصر غيبت را تئوريزه مي‌كند.