موانع مشاركت در طرح هاي شهري از منظر الگوهاي رفتاري شهروندان در محله بلاغي قزوين

Barriers to Participation in Urban Plans from the Perspective of Citizens' Behavioral Patterns in Qazvin's Bolaghi Neighborhood

دستاورد هاي مورد انتظار از برنامه ريزي شهري در ايران، به رغم سابقه طولاني آن، تحقق نيافته و بازتاب رفاهي آن در زندگي شهروندان مشهود نيست؛ حتي جديدترين روش هاي برنامه ريزي شهري كه اغلب بر الگوهاي مشاركتي نيز مبتني هستند، پاسخگوي نياز شهروندان نبوده است. عدم تحقق اين برنامه ها متاثر از عوامل متعددي است كه مشاركت گريزي ناشي از الگوهاي رفتاري شهروندان، از جمله موانع مهم آن تلقي مي شود. هدف پژوهش، شناسايي موانع اجتماعي- رفتاري عدم استقبال ساكنان شهرها از رويكردهاي مشاركتي، با تاكيد بر محله تاريخي بلاغي قزوين است. روش پارادايم اين پژوهش تفسيرگرايي است؛ اين گونه از شناخت شناسي نيازمند فنون «كيفي» در فرايند پژوهش است تا مفاهيم مورد بررسي كه عمدتا ماهيت ذهني دارند، به نحو مناسب تري مورد سنجش قرار گيرند؛ لذا تكنيك مورد استفاده در گردآوري داده ها از طريق «مصاحبه عميق» با ساكنان محله بلاغي قزوين بوده است. يافته ها اين پژوهش منجر به توليد فهرستي شامل حدودا 70 مانع در مسير مشاركت در يك دسته بندي 14 گانه، برخاسته از الگوهاي رفتاري شهروندان با ريشه هاي عمدتا فرهنگي- تاريخي شده است. همچنين در يك بررسي تطبيقي، مشخص شد كه استفاده از الگوي برنامه ريزي محله اي دارايي محور در پروژه محله ياري ايران (ميا)، به شرط فراهم كردن زيرساخت ها، مي تواند حدود 35 تا 40 درصد از موانع مشاركت ناشي از الگوهاي رفتاري ساكنان محله بلاغي را حذف كند. بحث بازنگري و مناسب سازي فرايند برنامه ريزي مشاركت مبنا، از طريق ارتقاي شناخت نسبت به وضعيت موجود جامعه شهري ايران و با در نظر داشتن الگوهاي رفتاري شهروندان امري ضروري است؛ رفتارهايي كه عمدتا ماهيت واكنشي دارد و در ساختاري پيچيده و آميخته با سياست هاي حاكميت، نيازمند ريشه يابي و تدوين الگوهاي برنامه ريزي مناسب است. تجربه نشان داده است استفاده از مدل هاي مشاركت مبنا به تقليد از جوامع غربي، نمي تواند پاسخگوي امر مشاركت در برنامه هاي توسعه شهري ايران باشد.

urban planning expected achievements in Iran, despite its long history, have not been satisfactory & they have not been able to materialize the welfare promised. even the most recent urban planning methods, often based on collaborative patterns, have not responded to the needs of citizens. Failure to implement these programs is affected by several factors. Lack of participation due to behavioral patterns of citizens is considered as an important obstacle. Thus the purpose of the present paper which is based upon a field study, is to identify socio-behavioral barriers that have caused urban residents to be reluctant to participate in collaborative approaches; the case study is a historical neighborhood in Qazvin city named Bolaghi. Method The paradigm of the study is interpretational; this kind of epistemology requires "qualitative" techniques in order to measure effectively those barriers mentioned above. Therefore, the technique used to collect data through "in-depth interviews" with the residents of the Bolaghi neighborhood. Findings The study led to the production of a list of about 70 types of barriers to participation in 14 categories, originating from the behavioral patterns of citizens with in a largely cultural-historical context. Also, in a comparative study, it was found that the use of an asset based community development (ABCD) model could eliminate about 35 to 40 percent of citizens' behavioral barriers and to elevate residents’ participation. Discussion The review and alignment of the participatory planning process is essential by improving the understanding of the existing situation in the urban community of Iran and considering the behavior patterns of the citizens. Behaviors that are mostly reactive and in a complex structure combined with governance policies. Therefore, it is important to formulate appropriate planning patterns. As experience has shown, the use of participatory models solely based upon Western experiences will not be fruitful taking Iranian context into consideration.