عنوان مقاله :
معناشناسي ساختگراي مفهوم «سيّئه» در قرآن كريم
عنوان به زبان ديگر :
A Structural Semantic Study of the Term Sayyiʾah in the Holy Qurʾān
پديد آورندگان :
عشقي، فاطمه دانشگاه خوارزمي تهران , خوانين زاده، محمدعلي دانشگاه خوارزمي تهران - گروه علوم قرآن و حديث , تهامي، فاطمه سادات دانشگاه خوارزمي تهران - گروه علوم قرآن و حديث
كليدواژه :
قرآن كريم , سيئه , سوء , معناشناسي ساختگرا , روابط مفهومي
چكيده فارسي :
«سيئه» از واژه‌هاي پربسامد قرآني است كه بيشتر در پيوند با حوزه معنايي «نافرماني خدا» در نظر گرفته شده است حال آنكه كاربردهاي فراوان ديگري هم در قرآن دارد كه تاكنون با رويكرد جامع معناشناسانه بدان پرداخته نشده و جايگاه آن در نظام معنايي قرآن تبيين نگشته است. در اين پژوهش از روش معناشناسي ساختگرا استفاده شده است و با بررسي روابط مفهومي «سيئه» با ديگر مفاهيم به‌كاررفته در قرآن اعم از روابط مفهومي تركيبي (همنشيني) و بدلي (جانشيني) به تحليل معنايي اين مفهوم و حوزه‌هاي معنايي آن پرداخته شده است. با توجه به روابط همنشيني روشن مي‌شود كه در قرآن «سيئه» در دو حوزه معنايي «عمل بد با پيامد عقاب» و «پيشامد ناخوشايند» به كار رفته است. بر محور جانشيني، «سيئه» در حوزه معنايي اول با «ذنب»، «منكَر»، «ظلم»، «فاحشه»، «خطيئه»، «فساد در زمين» و «كيد» قرابت معنايي و با «حسنه»، «عمل صالح»، «خير» و «بِرّ» تقابل معنايي دارد؛ و در حوزه معنايي دوم با «عذاب»، «ضرّ»، «مصيبه»، «هلاك»، «شرّ» و «خوف» قرابت معنايي دارد و در تقابل معنايي با واژه‌هاي «حسنه»، «رحمه» و «خير» است. در نتيجه اين پژوهش مهم‌ترين مؤلفه‌هاي معنايي «سيئه» در هر دو حوزه معنايي حاصل شده و تعريفي جامع از آن در نظام معنايي قرآن كريم ارائه شده است.
چكيده لاتين :
Sayyiʾah is one of the terms most frequently used in the Qurʾān. It mostly
studied in the semantic field of ‘disobedience of God’, while there are many
other usages in the Qurʾān which have not been studied semantically yet, and
the importance of its meaning has not been clarified. In this study, considering
sense relations between sayyiʾah and other concepts used in the Qurʾān,
including syntagmatic and paradigmatic relations, semantic fields of the term
sayyiʾah has been analyzed by using a structural semantic method.
Syntagmatic relations reveal that in the Qurʾān, sayyiʾah has been used in two
different meanings: ‘evil deed resulting punishment’ and ‘unpleasant
accident’. In the first semantic field, sayyiʾah has paradigmatic relation with
‘dhanb’ and ‘munkar’ as well as semantic opposition with ‘ṣāliḥah’, ‘khayr’
and ‘birr’. In the second semantic field, sayyiʾah has paradigmatic relation
with ‘ʿadhāb’ and ‘sharr’ as well as semantic opposition with ‘ḥasanah’,
‘raḥmah’ and ‘khayr’.
عنوان نشريه :
مطالعات قرآن و حديث
