شيوه‌هاي نظارت و اعمال آنها در نظام مردم سالار اسلامي از منظر قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران

Different ways and constraints in Islamic democratic system from the perspective of Islamic Republic of Iran lawDifferent ways and constraints in Islamic democratic system from the perspective of Islamic Republic of Iran law نويسنده [English]

نظام جمهوري اسلامي ايران، يك نظام مردم ­سالار ديني است كه مشروعيت حاكميت آن به اراده الهي است. ماهيت اين نظام اقتضا مي­كند كه قانون اساسي آن متأثر از پايه­ هاي حكومت اسلامي باشد و قانون­گذاري آن كه بيانگر ضابطه ­هاي مديريت اجتماعي است بر مدار قرآن و سنت جريان يابد و افراد صالح عهده­ دار حكومت و اداره كشور شوند؛ به صورتي كه احكام اسلامي در همه امور جامعه و رفتار متقابل مردم و دولت اجرا گردد. حال به منظور رعايت احكام شريعت اسلامي و تحقق آن در چارچوب حاكميت الهي، نظارت در جامعه از ماهيت ويژه ­اي برخوردار است، چراكه نظارت در صورتي كه كارشناسانه و همه جانبه باشد نه تنها حسن اجراي قوانين و مقررات را تضمين مي­كند؛ بلكه نقاط قوت و ضعف آن­ها را آشكار كرده و در جهت تصحيح و بهبود آن ارائه طريق مي­نمايد. بر اساس اين ضرورت، در اين پژوهش سعي­ شده با استفاده از روش توصيفي- تحليلي و با مراجعه به منابع كتابخانه­ اي و اسناد موجود و بر اساس قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران كه الهام ­گرفته از اسلام است، به بررسي شيوه ­­هاي نظارت و اعمال آن در نظام مردم سالاري ديني ايران بپردازيم. يافته­ هاي پژوهش نشان مي­دهد كه شيوه­ هاي نظارت در قانون اساسي به سه شكل (مردم- رهبري- دولت) و به صورت­هاي مختلف يعني نظارت مردم شامل (مردم بر مردم/ مردم بر دولت/ مردم بر رهبري) و نظارت رهبري شامل (رهبري بر قواي سه­ گانه/ رهبري بر نيروهاي مسلح/ رهبري بر نهادها و سازمان­هاي خاص حكومتي) و نظارت دولت بر دولت شامل (نظارت قواي سه ­گانه بر همديگر) انجام مي­گيرد. ضمناً اين شيوه ها به چهار نوع اعمال نظارت مي­كنند كه عبارتند از: نظارت استطلاعي- نظارت استصوابي- نظارت استرجاعي و نظارت انضباطي.

The Islamic Republic of Iran is a religious democratic system whose legitimacy is governed by divine will. The nature of this system requires that its constitution be influenced by the foundations of Islamic rule and that its legislation, which expresses the rules of social management, should flow through the Qur'an and Sunnah, and that competent people should be in charge of governing and governing the country in such a way that Islamic rulings in all matters of society. an‎d the interaction between the people and the government. Based on this necessity, in this research, using descriptive-analytical method and referring to available library resources and documents and in accordance with the Islamic Republic of Iran Constitution inspired by Islam, to study the methods of monitoring and its application in the democratic system. Iran's religion At the same time, these practices monitor four types of practices, such as: intelligence monitoring, audit supervision, deductive supervision, and disciplinary supervision.