طومارِ گواهينامه حج از سده نهم هجري در موزه بريتانيا

گواهي‌نامه‌هاي حج اسنادي بوده‌اند كه در گذشته با هدف تصديق و گواهي حج‌گزاري و اداي مناسك مختلف آن، براي برخي اشخاص صادر مي‌شده‌اند. اين گواهي‌نامه‌ها معمولاً به شكل طومارهايي حاوي نقاشي‌ها و نگاره‌هايي از مساجد و اماكن مقدس حرمين شريفين بوده‌اند كه نمونه‌هاي كهني از آنها باقي مانده است. از مشهورترين و جالب‌ترين اين طومارها، نمونه موجود در موزه بريتانيا از سده نهم هجري است كه با كتيبه‌ها و نقاشي‌هاي زيبايي تزيين يافته است. در اين نوشتار به معرفي و توصيف دقيق طومار و كتيبه‌ها و نقاشي‌هاي به‌كار رفته در آن پرداخته شده است. بر اساس اين بررسي مي‌توان گفت كه طومار مورد نظر، سند تاريخي مهمي است كه در آن، اماكن مقدس مرتبط با حج و حرمين شريفين، گاه با واقع‌گرايي نسبي، و گاه به صورت نمادين، نمايش داده شده است.