پژوهشي در «اقتراض للحج»

حج، عملي عبادي است و بر هر مسلماني واجب است ليكن وجوب آن مشروط به وجود شرايطي است كه تا آنها حاصل نشود، حج نيز واجب نمي گردد؛ يكي از اين شرط ها، استطاعت است كه آنهم داراي انواع و اقسامي است و وجود هر يك از انواع استطاعت، براي وجوب حج ضروري است. به اجماع فقيهان شيعه، حصول استطاعت براي حج واجب نيست؛ چراكه تحصيل شرط واجبِ مشروط واجب نيست. با اين وجود، در برخي روايات از قرض گرفتن و مديون شدن براي حج، سخن به ميان آمده است. از اين رو، برخي از فقيهان بر اساس اين روايات و برداشتِ خودشان از آنها، به سخن گفتن دربارۀ اين موضوع «اقتراض للحج» پرداخته اند. برخي از ايشان به وجوب قرض گرفتن حج در مواردي ويژه حكم داده اند و بسياري با اين ديدگاه به مخالفت برخاسته اند. از جمع بندي سخنان فقيهان چنين مي توان دريافت كه اقتراض للحج با وجود برخي شرايط؛ از جمله داشتن پس انداز براي بازپرداخت قرض، مستحب است و برخي از محدثان، روايات در اين باره را ذيل بابي با حكم «استحباب»، گرد آورده اند و حجِ انجام شده با اين شرايط را «حج مندوب» دانسته و آن را كفايت كننده از حَجَّه الاسلام نشمرده اند.