خوانش ناقدان عرب از نظريۀ نظم عبدالقاهر جرجاني و تطبيق آن با نظريه‌هاي معاصر

Close reading of Arab critics on the Nazm Theory and comparing it with Contemporary theories

عبدالقاهر جرجاني زبان­شناس و اديب، نظريه پرداز علم بلاغت و واضع نظريه نظم است؛ نظريه­ هاي او در باب علم بلاغت از دقت و ظرافتي بالا برخورداراست به گونه­اي كه از قرن­ها پيش تا­كنون به عنوان منبعي معتبر براي اين علم مورد استفاده پژوهشگران اين حوزه قرار گرفته است. تحقيقاتي كه پژوهشگران معاصر عرب در بررسي آراء و نظريات جرجاني انجام داده­اند، نشان مي­دهد آراي بلاغي وي خصوصا نظريه­اي كه در باب نظم مطرح كرده است، ريشه­ در ميراث ادبيات عرب دارد و عبدالقاهر تحت تاثير اساتيد پيش از خود بدين نظريه دست يافته و صورتي كامل و جامع بدان بخشيده است. از سوي ديگر، نظريه نظم، با بسياري از مباحثي كه امروزه توسط انديشمندان غربي مطرح و با نام آنان شناخته شده است، هم­پوشاني دارد. با اين تفاوت كه نظريه ­هاي معاصر غربي، صورتي قاعده ­مند­تر و گاه جامع ­تر از نظريه ­هاي عبدالقاهر دارد.

Linguist and literary theorist Abdul Qahir Jarjani is one of the greatest thinkers in the history of Arabic literature; his theories of rhetoric have been so elaborate that for centuries it has been used by researchers in this field as the most powerful and practical source of this science. Research studies conducted by contemporary Arab scholars in examining his views and theories show that his rhetorical ideas, especially those of order, are rooted in the legacy of Arab literature and Abdel Qahir is influenced by former scholars. In addition, the theory of order has overlaps with those raised by western scholars. However, western theories enjoy more complete and comprehensive forms.