راهبردهاي دفاعي جمهوري اسلامي ايران باتأكيدبر نقش عوامل ژئوپليتيكي جهت ارتقاي امنيت و توسعه پايدار مناطق مرزي شمال شرق كشور

منطقه شمال ‌شرق كشور كه هم‌مرز با كشورهاي افغانستان و تركمنستان است، ازمنظر ژئوپليتيك و مسائل دفاعي ـ امنيتي به‌عنوان يك منطقه حساس محسوب مي‌گردد، به‌طوري‌كه مقام معظم رهبري حضرت امام خامنه‌اي(مد ظله‌العالي) برقراري امنيت و تقويت آمادگي نظامي مرزهاي شمال‌ شرق كشور را به‌طورويژه مورد تأكيد قرار داده‌اند. ليكن با وجود حساسيت ويژه مناطق مرزي شمال ‌شرق كشور، اين حوزه ازمنظر مطالعات ژئوپليتيكي و راهبردي مورد توجه كافي قرار نگرفته كه اين امر موجب ازدست‌رفتن بسياري از فرصت‌ها و افزايش و نزديكي تهديدات عليه منافع ملي كشور در اين حوزه شده است. لذا تحقيق حاضر مي‌كوشد كه حوزه مرزي شمال ‌شرق كشور را ازمنظر ژئوپليتيك و راهبردهاي دفاعي مورد بررسي قرار دهد. هدف پژوهش حاضر، ارائه راهبردهاي دفاعي ج.ا.ايران باتأكيدبر نقش عوامل ژئوپليتيك جهت ارتقاي امنيت و توسعه پايدار مناطق مرزي شمال شرق كشور است. اين پژوهش ازلحاظ نوع تحقيق، كاربردي ـ توسعه‌اي است كه به روش توصيفي ـ تحليلي با رويكرد كمي انجام پذيرفته است. به‌منظور رسيدن به هدف تحقيق ازطريق پرسشنامه و به روش نمونه‌گيري تمام‌شمار از نقطه‌نظرات 60 نفر از خبرگان لشكري و كشوري و صاحب‌نظران در حوزه جغرافياي سياسي، به‌ويژه ژئوپليتيك (جغراسياسي) و راهبرد دفاعي در سطح نيروهاي مسلح و منطقه شمال شرق كشور استفاده شد. داده‌هاي جمع‌آوري‌شده با استفاده از روش‌هاي آماري توصيفي، استنباطي و تكنيك تحليل سوآت مورد تجزيه‌وتحليل قرار گرفت تا براي سؤالات پژوهش پاسخ مناسبي ارائه شود. درنهايت، 45 عامل ژئوپليتيكي مؤثر بر تدوين راهبردهاي دفاعي جمهوري اسلامي ايران در مناطق مرزي شمال شرق كشور شناسايي شد كه درقالب عوامل چهارگانه قوت، ضعف، فرصت و تهديد (8 عامل قوت و 11 عامل ضعف، 9 عامل فرصت، 17 عامل تهديد) برشماري شدند. سپس با استفاده از ماتريس‌هاي ارزيابي عوامل داخلي و خارجي، موقعيت راهبردي كشور در مناطق مرزي شمال شرق در موقعيت تدافعي شناسايي شد. پس از تعيين موقعيت راهبردي و تحليل شكاف بين وضع موجود و وضع مطلوب با استفاده از تخصيص منابع تعيين‌شده (اوزان چهارگانه محيط داخل و خارج) براساس اهداف بيان‌شده و به‌منظور رسيدن به وضع مطلوب، 7 راهبرد دفاعي ج.ا.ايران در مناطق مرزي شمال شرق كشور باتأكيدبر نقش عوامل ژئوپليتيك با استفاده از عوامل برترساز (قوت‌ها و فرصت‌ها) به‌منظور رفع ضعف‌ها و پاسخ به تهديدات، تدوين شد.