بررسي انتقال بحران‌ در شبكه مالي جهاني به ايران

براساس مطالعات انجام شده، بازار مالي براساس توزيع قانون تواني همانند يك سيستم پويا مي‌تواند به نقطه بحراني (يا بحران مالي) برسد و حتي تا بي‌‌نهايت نيز پيش برود. براي راستي آزمايي اين موضوع با توجه به وجود آمارهاي معتبر و همچنين ديده شدن مناطق مهم اقتصادي در جغرافياي جهاني، چهار بورس‌ اوراق بهادار تهران، مسكو، ابوظبي و نيويورك انتخاب شده‌اند. در ساختار علمي مقاله دو سؤال به اين شرح مطرح شده‌اند: اول اينكه آيا بحران‌ها در چهار بازار به وقوع پيوسته‌اند و شدت هر يك چقدر است؟ دوم اينكه اگر بحران 2009-2007 بازارها را متأثر ساخته، ارزش در معرض ريسك و ريزش مورد انتظار در بحران چقدر بوده است؟نتايج نشان مي‌دهند كه بحران‌هاي مالي براساس توزيع قانون تواني و واكبي در چهار بازار به وقوع پيوسته‌اند و شدت هر يك نيز متفاوت بوده است. به گونه‌اي كه بحران‌هاي به وقوع پيوسته در بورس‌ اوراق بهادار تهران به ترتيب بزرگي عبارتند از: تأثير اولين خصوصي‌سازي در بورس اوراق بهادار در 2003، تأثير تحريم‌هاي شوراي امنيت ملل متحد در 2010، تأثير كاهش ارزش پول ملي در 2012، تأثير بحران مالي در 2009-2007، تأثير اجراي توافق هسته‌اي بين ايران و گروه 5+1در 2016، تأثير كاهش قيمت نفت در 2014، تأثير مذاكرات هسته‌اي در 2015، تأثير اولين مذاكرات هسته‌اي در 2013، تأثير شروع جنگ دوم خليج فارس در 2003، تأثير جنگ در روسيه در 2013 و تأثير توافق هسته‌اي در لوزان در 2015. چهار بحران در بورس اوراق بهادار مسكو به ترتيب عبارتند از بحران مالي در 2009-2007، بحران اقتصادي در آسيا در 1997، بحران مالي روسيه در روسيه 1998، كاهش ارزش روبل روسيه در 2016-2014. دو بحران مالي در بورس اوراق بهادار ابوظبي به ترتيب شدت عبارتند از بحران مالي جهاني در 2009-2007 و تأثير كاهش قيمت نفت در 2014. مهم‌ترين حوادثي كه بورس اوراق بهادار نيويورك را تحت تأثير قرار داده‌اند به ترتيب عبارتند از بحران مالي جهاني 2007، سقوط 1987، افت بازارهاي سهام در 2011، افت بازار سهام در 2002، بحران اقتصادي در آسيا در 1997، بحران مالي روسيه در 1998، حمله 11 سپتامبر در 2001، تأثير بهار در 2001، سقوط لحظه‌اي در 2010، شكست حباب تكنولوژي در 2000 و تأثير فروش سريع در بازار سهام در 2016-2015. بنابراين، بحران مالي 2009-2007 هر چهار بورس را تحت تأثير قرار داده است. همچنين بدترين زيان در هر بازار با كمك ارزش در معرض ريسك و ريزش مورد انتظار در بحران جهاني اخير براساس طول دوره آن مشخص گرديده است. ارزش در معرض ريسك و ريزش مورد انتظار بدترين زياني كه ممكن است در پايان روز تجاري بعد در سطوح اطمينان 95% و 99% رخ دهد را نشان مي‌دهد.نتايج برآورد ارزش در معرض ريسك در طول دوره بحران مالي 2009-2007 نشان مي‌دهد كه با درنظر گرفتن آنچه كه رخ مي‌دهد، بدترين زيان روزانه از 1.1%، 16.1%، 4.2% و 9.1% در روز تجاري بعد در سطح اطمينان 95 % به ترتيب در بورس اوراق بهادار تهران، مسكو، ابوظبي و نيويورك فراتر نخواهد رفت. همچنين بدترين زيان روزانه از 2.5%، 26.3%، 6.9% و 11% در روز تجاري بعد در سطح اطمينان 99% بيشتر نخواهد شد. براساس ريزش مورد انتظار بدترين زيان مورد انتظار روزانه از 2.3%، 22.8%، 5.9% و 10.2% در روز تجاري بعد در سطح اطمينان 95% فراتر نخواهد رفت. همچنين در سطح اطمينان 99%، بدترين زيان مورد انتظار از 5.1%، 35.7%، 8.9% و 11% در روز تجاري بعد بيشتر نخواهد شد. بنابراين، شوك‌ مالي جهاني منجر به بدترين زيان مالي مورد انتظار شده‌ اما شدت آن‌ در بازارها متفاوت است.