چالش‌هاي سياست‌گذاري براي تحقيقات بنيادي

در اين مقاله، علوم بنيادي به معناي ماحصل تحقيقات بنيادي، مورد مطالعه قرار گرفته است. تحقيق بنيادي به معناي پژوهشي كه با هدف ايجاد فهمي بنيادي نسبت به پديده موضوع پژوهش صورت مي‌گيرد، واجد ويژگي‌هايي است كه سياست‌گذاران را براي تصميم‌گيري با چالش‌ روبرو مي‌كند. مهم‌ترين اين ويژگي‌ها كه البته جملگي استثناءپذير هستند عبارتند از: ابهام مفهومي، عدم قطعيت و ريسك بالا، امتناع پيش‌بيني دقيق نتايج كاربردي و ارزيابي كمّي منافع حاصله، وجود واسطه و تأخير زماني براي تحقق نتايج كاربردي، دشواري تملك يافته‌ها و اهميت در نظام ملي نوآوري. در اين مقاله، مضامين اصلي پيشينه نظري تحقيقات بنيادي شامل تعريف و ويژگي‌ها، مباني نظري و برخي جنبه‌هاي سياستي با تمركز بر سياست علمي بازخواني و مبتني بر آن نيز برخي جنبه‌هاي مهم براي پژوهش‌هاي آتي ارائه شده است. يافته‌هاي كليدي بازخواني پيشينه نظري بدين شرح است: ۱) اهميت تحقيقات بنيادي در توسعه و لزوم حمايت دولت از تحقيقات بنيادي امري مورد اتفاق مي‌باشد اما حدود و ثغور آن مورد بحث است. حذف كامل تحقيقات بنيادي و استفاده از نتايج تحقيقات ديگران امري مردود است. ۲) انتقادات زيادي نسبت به فشار دولت‌ها به نهاد علم براي نشان دادن منافع حاصل از تحقيقات بنيادي مطرح است ولي در عين حال آزادي مطلق نهاد علم پذيرفته نيست. ۳) منافع حاصل از تحقيقات بنيادي متنوع و ارزيابي كامل آن غيرممكن است.