تحليل ارتباط ميان مؤلفه‌هاي فرهنگ و ابعاد محيط مصنوع نمونه موردي: خانه‌اي تاريخي در تبريز

رابطه ميان فرهنگ و شكل محيط مصنوع موضوعي است كه پژوهش‌هاي زيادي را در سراسر جهان به خود اختصاص داده است. مظاهر فرهنگي كه بيان‌هاي فرهنگ هستند، به اشكال مختلفي در ساختار محيط متجسم مي‌گردند. شيوه زندگي و نظام‌هاي فعاليت منتج از آن نيز آشكارترين اين مؤلفه‌ها هستند كه در ساختارهاي معماري قابل بازيابي مي‌باشند. هدف از تحقيق حاضر بررسي تأثير اين مؤلفه‌ها در ساختار كالبدي خانه است. بر همين اساس پژوهش حاضر با انتخاب خانه نقشينه از دوره قاجار در شهر تبريز به عنوان نمونه موردي، سعي در تحليل چگونگي نمود مولفه‌هاي فرهنگ در ساختار معماري اين خانه دارد. در جريان فرايند تحقيق ابتدا با استناد به مصاحبه‌هاي انجام گرفته از بازماندگان، فهرستي از الگوهاي فعاليتي و رفتارهاي جاري در خانه استخراج گرديد. سپس فضاهاي موجود در خانه بر اساس نظام‌هاي فعاليتي جاري در آنها به صورت جز به‌ جز مورد تحليل قرار گرفت و در نهايت كليت خانه بر اساس نظام فرهنگي حاكم بر جامعه آن روز تدوين گرديد. راهبرد مورد استفاده در اين پژوهش كيفي و روش تحقيق مورد استفاده از نوع توصيفيتاريخي است. گردآوري اطلاعات از طريق مطالعات اسنادي و ميداني و نيز انجام مصاحبه نيمه‌ساختاريافته با بازماندگان صاحبان خانه بود. نتايج تحقيق حاكي از آن است كه آنچه در ارتباط با فرهنگ و محيط در خانه نقشينه وجود دارد، حاصل همسازي چهار عامل فضا، زمان، معني، و ارتباطات با يكديگر و نيز با نظام فعاليت‌هاي موجود در خانه است. در اين خانه سازماندهي فضا و زمان با سطوح مختلف ارتباطات اجتماعي هم‌خواني دارد. در اين ارتباط عامل معني نيز نقش هدايت‌گر جنبه‌هاي ديگر را دارد. دبه عبارتي ديگر مي‌توان چنين عنوان نمود كه مجموعه ‌خانه نقشينه تركيبي همگن از معاني عرفي، اعتقادي، زيستي، اجتماعي و ... است كه ظهور و بروز آنها در نظام‌هاي فعاليت و به ‌تبع در فضاها و نظام كالبدي خانه شكل مي‌گيرد.