مناقشات نظري ابن سينا و گيدنز پيرامون الگوي خانواده

Debates Between Ibn Sina and Anthony Giddens on the Scheme of A Family Pattern

مؤلفه­ هاي الگوي خانواده مطلوب و كيفيت افزايش كارآمدي اين نهاد مهم در جامعه، پرسشي بنيادين بوده كه هم در حكمت عملي يوناني و اسلامي بدان پرداخته شده و هم در جامعه­ شناسي امروز از آن سخن گفته شده است. گام مقدماتي و اساسي در طراحي الگو در مطالعات اجتماعي، بررسي تلاش­هاي نظري صورت گرفته در اين عرصه است. ابن­ سينا يكي از فلاسفه اسلامي مهم و تأثيرگذار است كه به‌صورت مبسوط به مباحث مربوط به خانواده و تدبير منزل پرداخته است. از سوي ديگر آنتوني گيدنز نيز يكي از جامعه­شناسان معاصر است كه به‌صورت مشخص و مدون درباره الگوي مطلوب خانواده نظريه ­پردازي كرده است. هدف تحقيق حاضر، مقايسه ديدگاه ­هاي اين دو متفكر پيرامون الگوي مطلوب خانواده و ايضاح نقاط اختلاف اين دو، در دو ساحت مباني و مؤلفه‌هاي الگو است. روش انجام اين پژوهش به‌صورت مطالعه اسنادي و تحليلي است. پژوهش حاضر الگوي خانواده را در سه محور ساختار و نوع خانواده، كاركردهاي خانواده و روابط نقشي در نگاه ابن­ سينا تبيين كرده و سپس به مناقشات گيدنز در نسبت با اين الگو با استفاده از نظريه خانواده دموكراتيك و رابطه ناب وي پرداخته است. الگوهاي ازدواج و طلاق، ساخت قدرت در خانواده، روابط جنسيتي نقش و منطق فرزندآوري ازجمله عرصه­ هاي مهم مناقشات نظري ابن ­سينا و گيدنز ذيل بحث الگوي خانواده به شمار مي ­روند. ابن­ سينا الگويي از خانواده سنتي را صورت­ بندي مي­ كند كه در آن مناسبات جنسيتي در بستر سنت تاريخي مردسالاري انجام گرفته و بازتوليد مي شود؛ اما گيدنز با عنايت به تحولات خانواده در بستر مدرنيته بر امتناع بازگشت به الگوي سنتي خانواده تأكيد دارد.

What factors are considered in a proper scheme of a family pattern and how to boost their effects in a society are serious questions raised in Greek and Islamic practical reasoning as well as modern sociology. The first step in providing a proper family pattern is to review the theoretical ideas in mainstream sociology. One of the leading Muslim philosophers dealing with the issue of family studies and household management is Ibn Sina. In Western Philosophy, on the other hand, Anthony Giddens, a contemporary sociologist, has extensively discussed the issue of family structure. Thus, the present inquiry aims to compare the two scholars' views on a proper family structure and reveal their differences in the theoretical basis and fundamental factors. Carrying out careful analysis and evaluation of the existing literature, first, we study the three aspects of family types, family social functions and the role of relations according to Ibn Sina's views and then study Giddens's ideas about the issue in the light of his theory of democratic family and the pure relationship. Marriage and divorce, development of gender power system, the role of gender relations, and the norms of giving birth to babies are some of the issues of debate between Ibn Sina and Giddens. In other words, Ibn Sina forms a traditional social structure of the family in which gender relations are developed on the traditional structure of gender inequality legitimated at the time, while Giddens promoted an agenda of gender equality and democracy in families based on modern approaches that avoid the traditional patterns.